پایگاه خبری فولاد ایران - نابرابری جنسیتی تنها به شکافهای آشکار و قابل اندازهگیری مانند دستمزد یا نرخ اشتغال محدود نمیشود. طبق گزارشی که در یورونیوز منتشر شده، تغییرات ظریف اما معنادار در وظایف شغلی زنان پس از مادر شدن میتواند بهطور خاموش، اما پایدار، آینده شغلی آنها را تضعیف کند و چشمانداز پیشرفت حرفهایشان را محدود سازد.
نابرابری جنسیتی تقریباً تمام ابعاد اقتصادی و اجتماعی زندگی زنان را تحت تأثیر قرار میدهد؛ از شکاف دستمزد و درآمد گرفته تا تفکیک شغلی و حضور محدود در مناصب مدیریتی و نهادهای سیاسی. این شکافها برای زنانی که مسئولیت اصلی مراقبت از فرزندان را بر عهده میگیرند، عمیقتر میشود؛ آن هم دقیقاً در مقطعی از زندگی کاری که معمولاً زمان شتاب گرفتن مسیر شغلی است.
مطالعهای جدید در آلمان نشان میدهد زنانی که وارد مرحله فرزندپروری میشوند، بهویژه در صورت کاهش ساعات کاری، کمتر به انجام وظایف تحلیلی، پیچیده و تعاملی گمارده میشوند؛ تغییراتی که بهظاهر کوچکاند، اما در بلندمدت فرصتهای ارتقا را محدود میکنند.
این پژوهش که با عنوان «جریمه وظایف شغلی برای مادران» در نشریه Journal of Marriage and Family منتشر شده، توسط ویبکه شولتس از دانشگاه برمن و گوندولا زوخ از دانشگاه کارل فون اوسیِتسکی اولدنبورگ انجام شده است. این مطالعه بر پایه دادههای ۱,۹۷۸ زن و با استفاده از اطلاعات «پژوهش ملی پانل آموزشی آلمان» در دوره ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ صورت گرفته است.
به گفته ویبکه شولتس، وظایف تعاملی معمولاً نیازمند دسترسپذیری دائمی، هماهنگی مستمر و زمانبندی دقیق هستند. زمانی که محدودیتهای مراقبتی ایجاد میشود، یا حتی صرفاً فرض میشود که ایجاد خواهد شد، این نوع وظایف سریعتر از سایر مسئولیتها بازتوزیع میشوند.
وظایف تحلیلی و پیچیده نیز به دو دلیل کاهش مییابند:
نخست، این وظایف اغلب به تمرکز پایدار و مالکیت فرآیندهای کاری بلندمدت نیاز دارند که در شرایط فشار زمانی و برنامههای کاری تکهتکه دشوارتر میشود.
دوم، و شاید مهمتر، انتظارات مدیران است؛ بهگونهای که سرپرستان ممکن است بهصورت پیشدستانه، مادران را از وظایف پرمسئولیت و با ظرفیت رشد بالا کنار بگذارند، صرفنظر از توان واقعی آنها.
شولتس در گفتوگو با Euronews Business تأکید میکند که پس از تولد فرزند، بسیاری از زنان شاهد تغییر نقش خود از فعالیتهای «با بار شناختی بالا و تعامل گسترده» به مجموعهای محدودتر از وظایف هستند. این تغییر الزاماً به معنای تعویض شغل نیست، بلکه درون همان شغل و در محتوای کار روزمره رخ میدهد، بهویژه زمانی که زنان بهصورت پارهوقت کار میکنند.
به گفته این پژوهشگر، حتی کاهشهای کوچک و کوتاهمدت در سطح وظایف میتوانند در طول زمان انباشته شوند. اگر وظایف تحلیلی، پیچیده و تعاملی همان جایی باشند که مهارتها رشد میکنند، سیگنالهای عملکردی تولید میشود و مسیرهای رهبری شکل میگیرد، حذف تدریجی زنان از این حوزهها میتواند به کاهش رشد دستمزد، افت شانس ارتقا و تثبیت مسیرهای شغلی کمتحرکتر منجر شود؛ حتی اگر عنوان شغلی تغییر نکند.
اگرچه این تحقیق بر آلمان تمرکز دارد، نویسندگان تأکید میکنند که الگوی کلی در سراسر اروپا مشابه است، هرچند شدت و شکل آن بسته به نهادها و هنجارهای اجتماعی کشورها متفاوت خواهد بود.
راهکارهای پیشنهادی برای کاهش نابرابری
برای مقابله با این نوع نابرابری پنهان، پژوهشگران چند راهکار پیشنهاد میکنند:
• شفافسازی تخصیص وظایف شغلی: ردیابی اینکه چه کسانی قبل و بعد از مرخصی زایمان یا کاهش ساعات کاری، مسئولیت پروژههای کلیدی، مشتریان مهم یا نقشهای رهبری را دریافت میکنند.
• بازطراحی مشاغل پارهوقت: با ماژولار کردن کارهای پیچیده، رسمیسازی تحویلگیریها و تکیه بیشتر بر مالکیت تیمی، میتوان وظایف تحلیلی و پرمسئولیت را از انحصار مشاغل تماموقت خارج کرد.
• آموزش مدیران برای شناسایی سوگیریهای مبتنی بر انتظار: بزرگترین خطر، جابهجایی پیشدستانه وظایف بر اساس فرضیات درباره تعهد یا دسترسپذیری آینده مادران است، نه عملکرد واقعی آنها.
در سطح سیاستگذاری نیز توصیه میشود مهدکودکها و مدارس تماموقت گسترش یابد، حقوق انعطافپذیری شغلی همراه با حفاظت از مسیر شغلی تقویت شود و مرخصی و مشارکت پدران در مراقبت از کودک تشویق گردد؛ اقداماتی که میتواند هنجار «مادر بهعنوان تعدیلکننده پیشفرض» را که انتظارات کارفرمایان را شکل میدهد، تضعیف کند.
منبع: Euronews