پایگاه خبری فولاد ایران - رشد شتابان هوش مصنوعی، برخوردی کمسابقه میان دو جهان کاملاً متفاوت ایجاد کرده است: دنیای پرسرعت و تکرارشونده فناوریهای دیجیتال، و دنیای کند، پرهزینه و فیزیکی انرژی هستهای. طبق گزارش اویل پرایس، تحلیل تازهای نشان میدهد تقاضای فزاینده برق برای هوش مصنوعی به عاملی ساختاری در برنامهریزی هستهای جهان تبدیل شده و دیگر نمیتوان آن را یک موج موقت یا حبابی زودگذر دانست.
بر اساس دادههای یک نظرسنجی از بیش از ۶۰۰ سرمایهگذار جهانی، ۶۳ درصد پاسخدهندگان معتقدند افزایش مصرف برق هوش مصنوعی، تغییری بنیادین در نگاه به انرژی هستهای ایجاد کرده است. به گفته تحلیلگران، هر پرسش از یک مدل زبانی بزرگ، ردپای فیزیکی خود را در ترازنامه انرژی جهان برجای میگذارد.
در حالی که سالها روایت غالب در حوزه انرژی بر «افزایش بهرهوری» متمرکز بود، هوش مصنوعی مولد این فرض را به چالش کشیده است. بهبود کارایی تراشهها نهتنها مصرف را کاهش نداده، بلکه به گسترش مراکز داده، پیچیدهتر شدن مدلها و افزایش شدید تقاضای برق منجر شده است؛ پدیدهای که نمونهای از «پارادوکس ژوونز» در مقیاس جهانی تلقی میشود.
مراکز داده عظیم هوش مصنوعی، بهاندازه یک شهر متوسط برق مصرف میکنند و در عین حال به تأمین پایدار و بدون وقفه نیاز دارند؛ امری که انرژیهای تجدیدپذیر ناپایدار بهتنهایی قادر به پاسخگویی به آن نیستند. همین موضوع باعث شده شرکتهای بزرگ فناوری بهدنبال تضمین دسترسی بلندمدت به برق هستهای باشند.
در سوی عرضه، بازار اورانیوم با محدودیتهای جدی روبهروست. برآوردها نشان میدهد تولید معدنی اورانیوم در سالهای آینده کمتر از ۷۵ درصد نیاز رآکتورها را تأمین خواهد کرد. دو دهه کمسرمایهگذاری، بهویژه پس از سال ۲۰۱۱، ذخایر راهبردی را تقریباً به پایان رسانده است. بیش از ۸۵ درصد سرمایهگذاران انتظار دارند قیمت اورانیوم تا سال ۲۰۲۶ به محدوده ۱۰۰ تا ۱۲۰ دلار در هر پوند برسد و برخی حتی از ۱۳۵ دلار سخن میگویند؛ قیمتی که به گفته تحلیلگران، نه نشانه رونق، بلکه «قیمت اضطراری» برای احیای معادن و عبور از فرآیندهای طولانی صدور مجوز است.
در این میان، توازن قدرت در زیرساخت انرژی نیز در حال تغییر است. قراردادهای بلندمدت خرید برق میان شرکتهای بزرگ فناوری و نیروگاههای هستهای، بهتدریج انرژی پایه و پاک را به مزیتی خصوصی تبدیل میکند، در حالی که هزینه توسعه شبکه برق و زیرساختها اغلب بر دوش مصرفکنندگان عمومی یا دولتها میافتد.
ابعاد ژئوپولیتیکی این تحول نیز قابلتوجه است. غرب در تلاش است زنجیره تأمین هستهای را بازسازی کند، اما همچنان با گلوگاههایی در غنیسازی و تبدیل سوخت مواجه است؛ حوزههایی که بخشی از آنها به روسیه وابستهاند. در مقابل، کشورهایی مانند چین، کرهجنوبی و امارات، انرژی هستهای را مسئلهای راهبردی میدانند و با سرعت در حال توسعه رآکتورها هستند.
تحلیلگران هشدار میدهند در صورت تداوم محدودیت عرضه، جهان نهتنها با افزایش قیمت، بلکه با رقابت ژئوپولیتیکی برای تضمین دسترسی به اورانیوم مواجه خواهد شد. در چنین شرایطی، برنده واقعی رقابت هوش مصنوعی، کشوری خواهد بود که زودتر به منابع انرژی پایدار دست یابد.
بهگفته ناظران، وعده «فراوانی دیجیتال» هوش مصنوعی، بهایی سنگین در دنیای فیزیکی دارد؛ بهایی که بهصورت انرژی گرانتر و فشار بیشتر بر زیرساختهای عمومی نمایان میشود. جهان بهتدریج از اقتصاد «کلیکها» به اقتصاد «کیلوواتها» بازمیگردد؛ و این کیلوواتها هر روز گرانتر میشوند.
منبع: Oilprice