پایگاه خبری فولاد ایران - کشورهای آسیای مرکزی در حال گسترش سریع روابط خود با پاکستان هستند؛ تغییری معنادار که نشان میدهد دههها بیاعتمادی و حتی خصومت، جای خود را به تمایل مشترک برای توسعه تجارت و تقویت امنیت منطقهای داده است. به گزارش اویل پرایس، سفر اخیر رئیسجمهور قرقیزستان، صادر جاپاروف، به اسلامآباد در روزهای ۳ و ۴ دسامبر نماد روشنی از این چرخش ژئوپولیتیک است. این نخستین سفر یک رئیسجمهور قرقیزستان به پاکستان در بیش از دو دهه بود و به امضای توافقهایی در حوزههای تجارت، آموزش، گردشگری، انرژی و کشاورزی انجامید.
با وجود آنکه حجم تجارت دوجانبه قرقیزستان و پاکستان در سال ۲۰۲۴ تنها ۱۶ میلیون دلار بوده و در سال جاری نیز تغییری نکرده، دو طرف هدفگذاری کردهاند که این رقم تا سالهای ۲۰۲۷–۲۰۲۸ به ۲۰۰ میلیون دلار برسد. برگزاری همزمان یک مجمع تجاری با استقبال گسترده فعالان اقتصادی پاکستانی همراه بود و نشان داد علاقه بخش خصوصی برای گسترش روابط وجود دارد.
امنیت، بهویژه موضوع افغانستان، محور اصلی گفتوگوها بود. حضور طالبان در کابل که زمانی عامل شکاف میان پاکستان و کشورهای آسیای مرکزی بود، اکنون به زمینهای برای همکاری تبدیل شده است. در گذشته، پاکستان از طالبان حمایت میکرد و کشورهای آسیای مرکزی در کنار نیروهای ضدطالبان در شمال افغانستان قرار داشتند. اما با تیرگی روابط اسلامآباد و طالبان در سالهای اخیر، منافع امنیتی دو طرف به هم نزدیک شده است.
در دیدار جاپاروف با نخستوزیر پاکستان، محمد شهباز شریف، دو طرف بر تعهد به «افغانستانی باثبات و صلحآمیز» تأکید کردند و خواستار پایبندی طالبان به تعهدات بینالمللی شدند. همچنین توافق شد همکاریها برای مقابله با افراطگرایی و جرایم فراملی مرتبط با افغانستان گسترش یابد. تاجیکستان نیز، پس از چند حمله فرامرزی توسط شبهنظامیان مستقر در افغانستان، گفتوگوهای امنیتی خود با پاکستان را تشدید کرده است.
در حوزه اقتصادی، ازبکستان موتور اصلی نزدیکی آسیای مرکزی به پاکستان به شمار میرود. تماسهای تجاری در نیمه دوم سال ۲۰۲۵ بهسرعت افزایش یافته و دو کشور بهدنبال رساندن حجم تجارت دوجانبه به ۲ میلیارد دلار در میانمدت هستند. قزاقستان نیز علاقه فزایندهای نشان داده؛ هرچند تجارت دوجانبه هنوز محدود است، اما سفر برنامهریزیشده رئیسجمهور این کشور به پاکستان میتواند جهش تازهای ایجاد کند.
کلید اصلی گسترش تجارت، ایجاد مسیرهای زمینی و ریلی کارآمد است. کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی بهدنبال دسترسی به بنادر پاکستان هستند تا تجارت جهانی خود را توسعه دهند. در این راستا، مسیرهای ترانزیتی از طریق چین و همچنین گزینه جذابتر اما پرریسکتر عبور از افغانستان مطرح است. پروژه راهآهن ترانسافغانستانی همچنان بهدلیل نگرانیهای امنیتی در مرحله بررسی باقی مانده است.
در مجموع، گزارش اویل پرایس نشان میدهد که همگرایی منافع امنیتی و اقتصادی، بهویژه در سایه تحولات افغانستان، پاکستان را به شریکی مهمتر برای کشورهای آسیای مرکزی تبدیل کرده و نقشه ژئوپولیتیک منطقه را بهتدریج در حال بازترسیم است.
منبع: Oilprice