پایگاه خبری فولاد ایران - خاورمیانه در آستانه سال ۲۰۲۶ وارد مرحلهای از «ثبات شکننده» شده است؛ وضعیتی که نه نشانههای روشنی از تحول و پیشرفت بنیادین در آن دیده میشود و نه سناریوهای بدبینانهی فروپاشی و جنگهای فراگیر به واقعیت پیوستهاند. ارزیابیهای اکونومیست نشان میدهد مجموعهای از بحرانهای مهارشده، اقتصادهای نیمهجان و موازنههای امنیتی محتاطانه، چهرهی اصلی منطقه را شکل دادهاند.
در ماههای گذشته، حملات محدود آمریکا و اسرائیل به مواضعی در ایران نگرانیها دربارهی آغاز یک جنگ منطقهای تمامعیار را به اوج رساند. با این حال، واکنشهای حسابشدهی تهران و تلاشهای منطقهای برای جلوگیری از گسترش درگیری، مانع از سرایت بحران به کل خاورمیانه شد. این رویداد بار دیگر نشان داد که بازدارندگی متقابل، هرچند ناپایدار، همچنان مانع عبور بازیگران اصلی از آستانهی جنگ مستقیم است.
در سوریه نیز، علیرغم تداوم فقر، ویرانی و نفوذ قدرتهای خارجی، کشور به جنگ فرقهای تمامعیار جدیدی کشیده نشد. خطوط درگیری تا حد زیادی تثبیت شده و بحران وارد مرحلهای از انجماد شده است؛ وضعیتی که به معنای پایان جنگ نیست، اما از بدتر شدن آن جلوگیری کرده است.
از منظر اقتصادی، تصویر منطقه ناهمگون است. برخی کشورهای عربی، بهویژه در حاشیه خلیج فارس، توانستهاند با اصلاحات محدود، سرمایهگذاری خارجی و پروژههای تنوع اقتصادی، رشد نسبی را حفظ کنند. با این حال، بیکاری جوانان، نابرابری اجتماعی و وابستگی به دولتهای رانتی همچنان چالشهای ساختاری حلنشده باقی ماندهاند. در بسیاری از کشورها، اقتصاد صرفاً «دوام میآورد» و نشانهای از شکوفایی پایدار دیده نمیشود.
در حوزه سیاست و امنیت، مسئله فلسطین و اسرائیل همچنان بهعنوان آتش زیر خاکستر باقی مانده است. نه پیشرفتی جدی در مسیر صلح حاصل شده و نه منطقه شاهد انفجار دائمی خشونت بوده است. الگوی غالب، تکرار دورهای درگیریهای کوتاه، آتشبسهای شکننده و بازگشت به وضعیت تعلیق است.
در مجموع، بازیگران اصلی منطقه ــ از ایران و عربستان گرفته تا ترکیه و اسرائیل ــ در سال ۲۰۲۶ رویکردی عملگرایانهتر و محتاطانهتر در پیش گرفتهاند. تمرکز بر بقای رژیمها، کنترل ریسک و مدیریت بحران، جایگزین جاهطلبیهای ایدئولوژیک شده است. این تغییر رفتار، احتمال فاجعه را کاهش داده، اما همزمان مانع از شکلگیری اصلاحات عمیق و پیشرفت ساختاری شده است.
به این ترتیب، خاورمیانه در سال ۲۰۲۶ نه در مسیر سقوط آزاد قرار دارد و نه در آستانهی یک جهش تاریخی. منطقه از پرتگاه فاصله گرفته، اما هنوز به جادهی توسعه نرسیده است؛ وضعیتی که میتوان آن را «نه جنگ، نه صلح؛ نه پیشرفت، نه فروپاشی» توصیف کرد.
منبع: Economist