سید عابدین موسوی | کارشناس ارشد حقوق خصوصی/ کارشناس شرکت های توسعه معدنی وصنعتی
پایگاه خبری فولاد ایران- در نگاه نخست، اصطلاح «پدافند غیرعامل» ممکن است مفهومی پیچیده یا حتی نگرانکننده به نظر برسد؛ واژهای که ذهن را به سمت تهدیدات نظامی و شرایط بحرانی سوق میدهد. اما در واقع، جوهره پدافند غیرعامل بسیار ساده و کاربردی است: طراحی و مدیریت زیرساختها بهگونهای که در برابر انواع تهدیدات، کمترین آسیب را ببینند و فعالیتهای حیاتی کشور متوقف نشود.
در این بین معادن و صنایع معدنی قلب تپنده اقتصاد ملی هستند؛ زیرا ستون فقرات تولید مواد اولیه برای صنایع مختلف (از ساختوساز تا دفاعی) محسوب میشوند و اختلال در آنها، اثر دومینویی بر اشتغال، صادرات و معیشت مردم دارد. از این رو، پدافند غیرعامل در این بخش، یک ضرورت استراتژیک برای امنیت اقتصادی و ملی است.
در نگاه سنتی ایران، تمرکز بر تأسیسات نفت و پتروشیمی بوده و معادن کمتر مورد توجه راهبردی قرار گرفتهاند. در حالی که تهدیدات امروز صرفاً نظامی نیستند و شامل ابعاد سایبری ، اقتصادی، محیط زیستی و زیرساختی می شوند.
پدافند غیرعامل نه یک توصیه فنی، بلکه یک الزام قانونی است که در اسناد بالادستی و بهویژه قانون پدافند غیرعامل (مصوب ۱۳۹۰) تأکید شده است. چالش اصلی این است که این مفهوم در پروژههای معدنی غالباً تشریفاتی دیده میشود.
محورهای کلیدی برای افزایش تابآوری عبارتند از:
دفاع سایبری: ایمنسازی سامانههای کنترل صنعتی و کاهش وابستگی به نرمافزارهای پرریسک خارجی.
استفاده از ظرفیت کالبدی: بهکارگیری فضاهای زیرزمینی معادن بهعنوان مراکز پشتیبان، ذخیره اقلام حیاتی یا پناهگاه.
تابآوری انرژی: تنوعبخشی به منابع تأمین انرژی و ایجاد ظرفیت تولید برق در محل.
در نهایت در عصر تهدیدات نوین، امنیت اقتصادی و صنعتی اهمیت حیاتی دارد. پدافند غیرعامل در صنایع معدنی سنگری نوین برای دفاع از منافع ملی و تولید است و باید از حاشیه گزارشها به متن تصمیمگیریهای راهبردی این صنعت منتقل شود.
سید عابدین موسوی