پایگاه خبری فولاد ایران - ورود یک نفتکش حامل نفت خام اقلیم کردستان عراق به یکی از بنادر ایالات متحده در پایان ماه گذشته، توجه بازار انرژی و تحلیلگران ژئوپولیتیک را به خود جلب کرده است. به گزارش اویل پرایس، این نخستین محموله نفتی اقلیم پس از بازگشایی خط لوله حیاتی عراق–ترکیه (ITP) در حدود دو ماه گذشته به شمار میرود و دادههای صنعتی نشان میدهد که در روزها و هفتههای آینده، محمولههای بیشتری نیز راهی آمریکا خواهند شد.
اگرچه آمریکا مصرف واقعی برای نفت خام متوسط و ترش اقلیم کردستان دارد، اما ناظران تأکید میکنند که این واردات بیش از آنکه صرفاً یک معامله نفتی باشد، حامل پیامهای راهبردی مهمی است؛ بهویژه آنکه زمانبندی آن با حمله موشکی اخیر به میدان گازی «خورمور» در اقلیم کردستان همزمان شده است.
پیام حمله به خورمور
حمله به میدان گازی خورمور، واقع در استان سلیمانیه، بزرگترین حمله از زمان موج حملات پهپادی ماه ژوئیه به میادین نفتی اقلیم بود که تولید نفت منطقه را حدود ۱۵۰ هزار بشکه در روز کاهش داد. اگرچه این حمله تأثیری مستقیم بر صادرات نفت نداشت، اما به دلیل نقش کلیدی خورمور در تأمین انرژی نیروگاههای برق، موجب خاموشیهای گسترده در منطقه شد.
با وجود آنکه هیچ گروهی رسماً مسئولیت این حمله را بر عهده نگرفت، منابع امنیتی نزدیک به وزارت نفت عراق میگویند نشانهها حاکی از نقش غیرمستقیم ایران، از طریق گروههای نیابتی در عراق، است. به گفته این منابع، هدف نخست این حمله هشدار به اقلیم کردستان برای توقف توسعه ظرفیتهای گازی بالقوه آن بوده است؛ ظرفیتی که در صورت بالفعل شدن، میتواند وابستگی دیرینه عراق به واردات گاز و برق از ایران—که تا ۴۰ درصد نیاز برق کشور را پوشش میدهد—کاهش دهد. هدف دوم نیز تعمیق شکاف میان بغداد و واشنگتن ارزیابی میشود؛ شکافی که به نظر میرسد با بازگشت شرکتهای غربی به عراق در حال ترمیم است.
نبرد پنهان بر سر گاز عراق
در سالهای اخیر، چندین شرکت غربی برای مهار گازهای همراه استخراج نفت—که دههها در عراق سوزانده میشد—و تبدیل آن به سوخت و منبع صادراتی وارد عمل شدهاند. عراق بر اساس آمار رسمی حدود ۳.۵ تریلیون متر مکعب ذخایر اثباتشده گاز طبیعی دارد که حدود ۱.۵ درصد ذخایر جهان و رتبه دوازدهم جهانی را شامل میشود. با این حال، حدود سهچهارم این ذخایر گازهای همراه هستند و برآوردهای رسمی از گازهای مستقل همچنان شفاف نیست.
آژانس بینالمللی انرژی (IEA) اما برآورد میکند منابع قابل استحصال نهایی عراق به حدود ۸ تریلیون متر مکعب برسد که نزدیک به ۳۰ درصد آن گازهای غیرهمراه است. این بدان معناست که حدود ۴۰ درصد منابع کشفنشده آینده عراق میتواند در میادین گازی مستقل قرار داشته باشد.
نقش اقلیم کردستان
اقلیم کردستان از دیرباز برای غرب چشماندازی جذابتر نسبت به سایر مناطق عراق بوده است؛ هرچند نفوذ روسیه با ورود شرکت روسنفت در سال ۲۰۱۷ بهطور چشمگیری افزایش یافت. برآوردهای آژانس بینالمللی انرژی نشان میدهد این منطقه حدود ۲۵ تریلیون فوت مکعب ذخایر اثباتشده گاز و تا ۱۹۸ تریلیون فوت مکعب منابع اثباتنشده دارد؛ رقمی معادل حدود ۳ درصد ذخایر جهانی.
با این حال، توسعه این ظرفیتها به دلیل کمبود زیرساختهای داخلی و صادراتی با کندی مواجه بوده است. نبود خطوط لوله گسترده و تأسیسات فرآوری باعث شده برخی میادین مهم مانند «میران» و «بینا باوی»—با مجموع ۱۲ تریلیون فوت مکعب گاز قابل برداشت—عملاً بلااستفاده باقی بمانند. به گفته تحلیلگران، ایران سالها تلاش کرده این وضعیت حفظ شود؛ هم با جلوگیری از ورود سرمایهگذاران غربی و هم با ایجاد ناامنی در صورت پیشرفت پروژهها.
پیام راهبردی واشنگتن
در چنین بستری، ازسرگیری واردات نفت اقلیم کردستان توسط آمریکا معنایی فراتر از تأمین انرژی دارد. این اقدام بهعنوان پیامی روشن از سوی واشنگتن و متحدانش تفسیر میشود: حضور آنها در اقلیم کردستان و عراق موقتی نیست. این حضور شامل افزایش قراردادهای اکتشاف و توسعه، حمایت مالی از پروژههای نفت و گاز در شمال و جنوب عراق و نیز تداوم حضور نیروهای امنیتی غربی برای حفاظت از داراییهای حیاتی خواهد بود.
به گفته یک منبع حقوقی ارشد در واشنگتن که با وزارت خزانهداری آمریکا همکاری دارد، این محموله نفتی اخیر «بخشی از یک تصویر بزرگتر است که میگوید آمریکا بازگشته و این بار قصد خروج ندارد».
در مجموع، واردات دوباره نفت اقلیم کردستان به آمریکا را باید نه صرفاً یک تصمیم اقتصادی، بلکه بخشی از رقابت ژئوپولیتیک گستردهتر بر سر انرژی، نفوذ منطقهای و آینده عراق در نظم جدید جهانی دانست.
منبع: Oilprice