پایگاه خبری فولاد ایران - برای دستیابی به «انرژی خالص مثبت هوش مصنوعی» تا سال ۲۰۳۰، لازم است نگاه به هوش مصنوعی از یک موضوع صرفاً فناورانه به یک مسئله راهبردی انرژی تغییر کند. طبق گزارش مجمع جهانی اقتصاد، رشد انفجاری بارهای محاسباتی AI باعث شده دسترسی به برق، نه توان پردازش، به عامل محدودکننده نوآوری و رقابتپذیری تبدیل شود. پیشبینیها نشان میدهد مصرف برق مراکز داده تا ۲۰۳۰ دو برابر خواهد شد و اگر بهرهوری و مکانیابی هوشمند بهبود نیابد، فشار شدیدی بر شبکههای برق، قیمت انرژی و منابع آب وارد میشود؛ فشاری که هماکنون در برخی کشورها و ایالتها به شکل افزایش هزینه برق خانوارها نمایان شده است.
چارچوب مجمع جهانی اقتصاد «انرژی خالص مثبت AI» را بهعنوان وضعیتی تعریف میکند که در آن صرفهجوییهای انرژی و کاهش انتشار ناشی از کاربردهای هوش مصنوعی، از کل مصرف انرژی و منابع در چرخه عمر خود AI بیشتر باشد. به بیان دیگر، هوش مصنوعی نهتنها مصرفکننده انرژی نباشد، بلکه در سطح سیستم به بهبود امنیت انرژی، پایداری شبکه، کاهش انتشار و تقویت رقابتپذیری کمک کند.
رسیدن به این هدف مستلزم سه تغییر اساسی است. نخست، طراحی برای بهرهوری، یعنی مراکز داده از ابتدا با برق تجديدپذیر، سختافزار کارآمد، خنککاری پیشرفته و مدلهایی با اندازه و پیچیدگی متناسب ساخته شوند تا از محاسبات غیرضروری پرهیز شود. دوم، استقرار برای اثرگذاری، تمرکز بر کاربردهای هوش مصنوعی که بهطور مستقیم در شبکههای برق، ساختمانها، حملونقل و صنعت باعث کاهش مصرف انرژی و انتشار کربن میشوند و از مرحله آزمایشی به مقیاس وسیع میرسند. سوم، مدیریت هوشمند تقاضا، استفاده هدفمند و آگاه از انرژی از طریق اولویت دادن به کاربردهای با ارزش بالا، زمانبندی انعطافپذیر بارهای کاری و شفافسازی اثر انرژی برای کاربران و توسعهدهندگان.
این سه محور بدون پیششرطهای نهادی محقق نمیشوند. آموزش و ارتقای مهارت نیروی کار برای استفاده مسئولانه و کممصرف از AI، همکاری میان دولتها، شرکتها و بخش انرژی برای همراستاسازی مشوقها، و در نهایت اندازهگیری شفاف و پاسخگویی از طریق شاخصهای مشترک—مانند انرژی بهازای خروجی مفید—نقش کلیدی دارند.
نمونههای عملی نشان میدهد این مسیر شدنی است: مراکز دادهای که با طراحی کارآمد هم سریعتر ساخته شدهاند و هم انرژی کمتری مصرف میکنند؛ خوشههای صنعتی که با ترکیب AI و اینترنت اشیا توانستهاند مصرف انرژی و پیک تقاضا را کاهش دهند؛ و مراکز دادهای که با جابهجایی زمانی بارهای کاری به داراییهای منعطف شبکه برق تبدیل شدهاند، نه عامل فشار بر آن.
در نهایت، پیام اصلی این است که گذار انرژی و توسعه هوش مصنوعی در تضاد با یکدیگر نیستند. اگر رهبران از امروز پایداری را در قلب راهبرد AI قرار دهند—از اندازهگیری دقیق و طراحی کارآمد گرفته تا استقرار اثرگذار و مدیریت تقاضا—هوش مصنوعی میتواند تا ۲۰۳۰ به نیرویی خالصاً مثبت برای انرژی، اقتصاد و تابآوری سیستمها تبدیل شود، نه باری مضاعف بر شبکهها و منابع.
منبع: Weforum