پایگاه خبری فولاد ایران - با دگرگونی مسیرهای اصلی کشتیرانی در اثر تغییرات اقلیمی، جهان ممکن است ناچار شود مسیرهای جایگزین و مراکز حمل‌ونقل جدیدی برای آینده تجارت جهانی ایجاد کند. علاوه بر این، جنگ‌ها و تنش‌های منطقه‌ای نیز برخی از مسیرهای تجاری را مختل کرده‌اند و لزوم ایجاد راه‌های جایگزین را بیش از پیش آشکار ساخته‌اند. طبق گزارش اویل پرایس، از آنجا که حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد تجارت جهانی از طریق دریا انجام می‌شود، هرگونه اختلال در مسیرهای دریایی می‌تواند زنجیره‌های تأمین بین‌المللی را به شدت مختل کرده و موجب تأخیر گسترده در بخش‌های مختلف اقتصادی شود.
در سال‌های اخیر، برخی از بزرگ‌ترین مسیرهای تجاری جهان با چالش‌های جدی روبه‌رو شده‌اند که اختلال‌های گسترده‌ای ایجاد کرده و نیاز به مسیرهای جایگزین را برجسته کرده است. از نوامبر ۲۰۲۳، حملات به کشتی‌ها در دریای سرخ افزایش یافته، در حالی که جنگ اوکراین مسیرهای تجاری دریای سیاه را مختل کرده است. هم‌زمان، خشکسالی‌های ناشی از تغییرات اقلیمی در کانال پاناما عبور و مرور را محدود کرده است. به این ترتیب، سه مسیر مهم تجاری جهان هم‌زمان با بحران مواجه شده‌اند که نشان می‌دهد برای آینده تجارت جهانی باید مسیرهای متنوع‌تری ایجاد شود.
در سال ۲۰۲۳، حدود ۲۲ درصد از تجارت جهانی کانتینری از طریق کانال سوئز انجام شد. اما به‌دلیل افزایش خطر حملات در دریای سرخ، بسیاری از شرکت‌ها تصمیم گرفتند از این مسیر صرف‌نظر کرده و مسیر طولانی‌تری را دور قاره آفریقا انتخاب کنند. کانال سوئز در سال مالی ۲۰۲۲/۲۳ حدود ۹.۴ میلیارد دلار درآمد برای مصر به همراه داشت (معادل ۲.۳ درصد تولید ناخالص داخلی این کشور). بحران دریای سرخ موجب شد درآمد کانال سوئز در سال بعد ۴۰ درصد کاهش یابد و این افت درآمد بر کشورهای منطقه نیز تأثیر منفی گذاشت.
در جبهه تغییرات اقلیمی، افزایش خشکسالی‌ها در آمریکای مرکزی موجب کاهش سطح آب در کانال پاناما شده و تردد کشتی‌ها را محدود کرده است. این کانال برای عبور کشتی‌ها از چند حوضچه قفل‌شونده استفاده می‌کند که آب آن از دریاچه‌ای مجاور تأمین می‌شود. اما بارش کمتر از میانگین، سطح آب را به شدت پایین آورده و در نتیجه برخی کشتی‌ها مجبور شده‌اند برای عبور، بار خود را تا ۴۰ درصد کاهش دهند. این مسئله سبب افزایش زمان حمل‌ونقل و انتشار بیشتر گازهای گلخانه‌ای شده و کشورها را به استفاده از مسیرهای زمینی و ریلی جایگزین سوق داده است.
بسیاری از شرکت‌ها برای جبران این اختلال‌ها، از مسیرهای زمینی یا دریایی طولانی‌تر استفاده کرده‌اند. اما این راهکارها در مواردی باعث افزایش انتشار کربن شده است. زیرا کشتی‌ها برای جبران مسیر طولانی، با سرعت بیشتری حرکت می‌کنند و از روش کم‌سرعت و کم‌مصرف موسوم به slow steaming فاصله می‌گیرند. طبق برآوردها، فقط ۱ درصد افزایش سرعت می‌تواند مصرف سوخت را تا ۲.۲ درصد افزایش دهد.
با این حال، تغییرات اقلیمی به‌طور متناقضی فرصت‌هایی برای ایجاد مسیرهای تجاری جدید نیز فراهم کرده است. با ذوب بیشتر یخ‌های قطبی و افزایش سطح آب دریاها، مسیرهای تازه‌ای در قطب شمال گشوده می‌شوند. دو مسیر اصلی جدید عبارتند از مسیر دریایی شمالی (NSR) در امتداد مرز روسیه و گذرگاه شمال‌غربی در امتداد مرز کانادا.
مسیر NSR ممکن است تا سال ۲۰۳۰ کاملاً عاری از یخ شود. این مسیر می‌تواند فاصله سفر بین شرق آسیا و اروپا را حدود ۹۰۰۰ کیلومتر کاهش دهد و زمان سفر را تا دو هفته کمتر کند. گذرگاه شمال‌غربی نیز مسیر کوتاه‌تری بین آمریکای شمالی و تنگه برینگ ایجاد می‌کند. با این حال، میزان ذوب یخ در این مناطق به فصل و سال بستگی دارد و مسیرها هنوز پایدار و ایمن نیستند. افزون بر این، نبود زیرساخت‌های حیاتی و ریسک‌های ناوبری در مناطق قطبی دورافتاده از چالش‌های اصلی محسوب می‌شود.
چین یکی از کشورهایی است که به‌طور فعال در حال آزمایش مسیرهای جدید است. در سپتامبر گذشته، این کشور کشتی باری Istanbul Bridge را از بندر Ningbo-Zhoushan به بندر Felixstowe بریتانیا فرستاد؛ سفری ۱۸ روزه از مسیر شمالی روسیه برای بررسی امکان راه‌اندازی خدمت فصلی منظم بین آسیا و اروپا از طریق قطب شمال. اگر این مسیر موفق شود، می‌تواند انتشار کربن را کاهش دهد، زیرا مسافت و زمان سفر کوتاه‌تر خواهد شد — هرچند تأثیرات زیست‌محیطی افزایش تردد دریایی در قطب شمال هنوز نامشخص است.
برخی از قدیمی‌ترین و پرترافیک‌ترین مسیرهای کشتیرانی جهان اکنون با چالش‌هایی از جنگ تا تغییرات اقلیمی روبه‌رو هستند. این شرایط شرکت‌های حمل‌ونقل را به جستجوی مسیرهای جایگزین تجاری سوق داده است. تجربه اختلال‌های اخیر نشان می‌دهد که تنوع‌بخشی به مسیرهای تجارت جهانی ضرورتی روزافزون است، هرچند هنوز مشخص نیست چگونه می‌توان این کار را به شکلی پایدار و زیست‌محیطی انجام داد.
منبع: Oilprice