در چند ماه اخیر، روند سرمایه‌گذاری سنگین در فناوری ¬هوش مصنوعی (AI) و افزایش سرسام‌آور قیمت سهام شرکت‌های فناورانه، زنگ‌های هشدار را به صدا درآورده است. طبق گزارش فایننشال تایمز، چیزی که برخی تحلیلگران «حباب دوگانه» می‌نامند، ترکیبی از دو عنصر است: از یک سو کاربردها و نوآوری‌های واقعی AI که سرمایه‌گذاری را توجیه می‌کنند؛ از سوی دیگر، سفته‌بازی و انتظارات حمایتی که ممکن است پایه‌های اقتصادی محکمی نداشته باشند.
ابعاد حباب دوگانه
۱. حباب اول: رشد فناوری واقعی و سرمایه‌گذاری زیرساختی
فناوری هوش مصنوعی واقعاً در حال گسترش است، زیرساخت‌های سنگینی ساخته می‌شوند، شرکت‌های بزرگ فناوری منابع عظیمی را به این حوزه اختصاص داده‌اند.
مثلاً نهادهای مالی و مقرراتی مانند Bank of England هشدار داده‌اند که سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های AI در حال افزایش است و برخی از قابلیت‌های آن هنوز به سطح عملکرد اقتصادی گسترده نرسیده‌اند.
بنابراین، بخشی از رشد بازار را می‌توان به پیشرفت واقعی فناوری نسبت داد.
۲. حباب دوم: سفته‌بازی و انتظارات نامعقول
اما همزمان، نشانه‌هایی وجود دارد که قیمت‌ها و انتظارات سرمایه‌گذاری بسیار جلوتر از واقعیت‌های اقتصادی حرکت کرده‌اند. مثلاً:
• شاخص فناوری¬های مرتبط با AI سهم بسیار بزرگی از بازار سرمایه پیدا کرده‌اند و تمرکز بازار به سطحی رسیده که در ۵۰ سال اخیر بی‌سابقه است.
• شرکت‌هایی با عملکرد مالی ضعیف یا زیان‌ده، با ارزش‌گذاری‌های بسیار بالا مواجه هستند، نمونه‌ای از جدایی قیمت از بنیادی است.
• نهادهای بین‌المللی هشدار داده‌اند که اگر روند پذیرش یا سوددهی AI به آنچه وعده داده شده نرسد، بازارها در معرض ریسک تصحیح شدید هستند.
چرا این دو با هم خطرناک هستند؟
وقتی فناوری واقعی (حباب اول) و سفته‌بازی (حباب دوم) همزمان وجود دارند، بازار ممکن است هم از خوش‌بیني واقعی تغذیه شود، هم از انتظارات حبابی. نتیجه: اگر فناوری نتواند با سرعت یا وسعت پیش‌بینی‌شده رشد کند، بخش سفته‌بازی شروع به ترکیدن می‌کند و کل سازوکار ممکن است سقوط کند.
بانک مرکزی انگلستان می‌گوید: «نسبت‌های قیمت بازار به درآمد شرکت‌های AI، سطحی هستند که قابل مقایسه با بالاترین رکوردهای حباب اینترنت در اواخر دهه ۹۰ هستند». به‌علاوه، ریسک‌های زیرساختی و پذیرش در جهان واقعی هنوز نهایی نشده‌اند: کمبود انرژی، داده، چیپ، یا حتی مدل‌های تجاری قابل اعتماد.
در نتیجه، اصطلاح «حباب دوگانه» در زمینه هوش مصنوعی به این معناست که:
اولاً AI واقعاً یک فرصت بزرگ است و سرمایه‌گذاری بر آن می‌تواند ارزشمند باشد. ثانیاً، بخشی از آن سرمایه‌گذاری ممکن است مبتنی بر خوش‌بینی بیش از حد، سفته‌بازی یا انتظاراتی باشد که تحقق آنها دشوار است.
لذا اگر بخش دوم رشد کند و بخش اول نتواند با آن همراه شود، احتمال وقوع تصحیح شدید بازار وجود دارد.
منبع: فایننشال تایمز