پایگاه خبری فولاد ایران - مقاله منتشرشده در روزنامه فایننشال تایمز با اشاره به تجربیات تاریخی می‌گوید که بسیاری از بحران‌های بزرگ مالی در قرن اخیر با دوره‌هایی از سیاست پولی بسیار آسان (low interest / abundant credit) شروع شده‌اند، یعنی زمانی که بانک مرکزی بسیار زیاد تسهیلات و نقدینگی وارد سیستم کرده یا نرخ بهره بسیار پایین نگه داشته است.
وقتی بانک مرکزی بیش از حد «آسان» عمل کند (مثلاً نرخ بهره خیلی پایین، تزریق مداوم نقدینگی، خرید دارایی‌ها با شدت زیاد) می‌تواند باعث شود که بنگاه‌ها و بخش‌های مالی احساس کنند ریسک کمی دارند و بدهی‌ها یا اعتبارات‌شان را زیاد کنند. این افزایش بدهی و رشد اعتبارات می‌تواند منجر به حباب دارایی، فشار مالی و آشفتگی در زمان معکوس شوند.
این مقاله تأکید می‌کند که سیاست پولی فقط برای کنترل تورم نیست، بلکه باید «ثبات مالی» را هم لحاظ کند؛ با وجود این، بانک‌های مرکزی معمولا اولویت را به تورم می‌دهند و ثبات مالی را در لبه‌ی کنار باقی می‌گذارند، این روش می‌تواند ریسک بگذارد.
در نتیجه، بانک‌های مرکزی باید مراقب باشند که در حال «کاشت بذر بحران بعدی» نباشند؛ سیاست پولی که امروز به‌نظر درست می‌آید ممکن است فردا باعث آسیب شود.
وقتی می‌گوییم بانک مرکزی «بیش از حد تسهیلات» می‌دهد، منظور این است که نقدینگی بیش از حد وارد سیستم بانکی یا مالی شود، به شکلی که مؤسسات مالی راحت بتوانند وام بگیرند، دارایی بخرند و ریسک کنند.
نرخ بهره بسیار پایین یا حتی منفی برای مدت طولانی باقی بماند، به نحوی که بخش خصوصی انگیزه پیدا کند بدهی بگیرد یا به سمت ریسک بیشتر برود. خرید دارایی توسط بانک مرکزی (مانند اوراق دولتی، دارایی‌های مالی) به منظور تسهیل مالی به انجام برسد و این باعث شود قیمت دارایی‌ها به شکلی غیرطبیعی بالا بروند.
تسهیلات به بخش‌هایی داده شود که از نظر مالی ریسک بیشتری دارند (مثلاً شرکت‌های ضعیف، املاک با ارزش بالا، وام‌های پرریسک) و در نتیجه بانک مرکزی یا سیستم مالی بعدا با مشکلات مواجه شود.
در این وضعیت، مشکلاتی که ممکن است بروز کنند عبارت‌اند از:
• افزایش ریسک سیستمیک: وقتی بدهی‌ها زیاد شود و بخش مالی با ریسک بیشتر کار کند، شوک کوچک می‌تواند به بحران بزرگ تبدیل شود.
• افت استقلال و اعتبار بانک مرکزی: اگر بانک مرکزی مجبور شود مداخله‌های زیادی بکند یا بحران را مدیریت کند، ممکن است اعتبارش خدشه‌دار شود.
• تورم یا خروج ناگهانی از تسهیل: وقتی تسهیلات زیاد است و سپس بانک مجبور شود موضع سخت بگیرد، ممکن است با شوک مالی همراه شود.
• «دام بدهی» یا «فخردادن» به رفتار پرریسک: شرکت‌ها یا بانک‌ها ممکن است فکر کنند که بانک مرکزی پشت آنهاست، پس ریسک بیشتری کنند (مفهوم moral hazard).
پس می توان گفت پاسخ کوتاه بله است. بانک‌های مرکزی می‌توانند بیش از حد تسهیلات بدهند، البته نه به معنای این که بانک مرکزی مستقیماً مثل یک بانک تجاری وام دهد، بلکه به این معنا که سیاست پولی و ابزارهای تسهیلی‌شان ممکن است فراتر از حدی عمل کند که از منظر ثبات مالی ایمن باشد.
مهم این است که تعادل بین اهداف تورم، رشد اقتصادی و ثبات مالی حفظ شود.
منبع: فایننشال تایمز