پایگاه خبری فولاد ایران - صنایع فولاد و سیمان که از آن‌ها به‌عنوان «سخت‌ترین صنایع برای کاهش انتشار» یاد می‌شود، در حال تبدیل شدن به کانون اصلی تلاش‌های جهانی برای کربن‌زدایی هستند. این دو صنعت به‌تنهایی نزدیک به ۱۴ درصد از کل انتشارهای انرژی‌محور جهان را به خود اختصاص داده‌اند، در حالی‌که تقاضا برای این مواد حیاتی به دلیل پروژه‌های گسترده زیرساختی در حال افزایش است. همین موضوع دستیابی به اهداف اقلیمی را دشوارتر کرده است.
طبق گزارش اویل پرایس، در سال ۲۰۲۴، آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) گزارشی با عنوان «همکاری در استانداردهای فولاد و سیمان برای بازارهای جهانی حیاتی است» منتشر کرد. این گزارش بر ضرورت ایجاد استانداردهای مشترک بین‌المللی تأکید دارد؛ استانداردهایی که شامل روش‌های شفاف برای اندازه‌گیری انتشارها، تعریف محصولات کم‌کربن یا نزدیک به صفر، و سیستم‌های برچسب‌گذاری و گواهی‌دهی باشند. هدف، ایجاد شفافیت بیشتر، تسهیل تجارت بین‌المللی و فراهم کردن اطمینان برای سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین است.
اتحادیه اروپا پیش‌تر گام‌هایی در این مسیر برداشته و در حال تدوین مقررات «طراحی اکولوژیک برای محصولات پایدار» است که نتایج آن به‌طور خاص برای محصولات فولاد و آهن به کار گرفته خواهد شد.
تولید سیمان به دمای بالای ۱۴۰۰ درجه سانتی‌گراد نیاز دارد؛ دمایی که معمولاً با سوزاندن سوخت‌های فسیلی تأمین می‌شود. علاوه بر این، فرآیند تولید کلینکر – بخش اصلی سیمان – به‌خودی‌خود مقادیر زیادی دی‌اکسیدکربن آزاد می‌کند. از همین رو، حدود نیمی از انتشارهای سیمان به کلینکر مربوط است.
با وجود این چالش‌ها، نوآوری‌های گسترده‌ای در این بخش در حال شکل‌گیری است:
• تحلیل شرکت سرمایه‌گذاری 2150 نشان می‌دهد بیش از ۶۰ شرکت در زمینه بتن کم‌کربن فعال هستند و حجم سرمایه‌گذاری عمومی و خصوصی در این بخش در حال افزایش است.
• شرکت‌هایی مانند Heimdal و SeaChange به دنبال تولید سنگ آهک «منفی کربن» از دی‌اکسیدکربن موجود در آب دریا هستند.
• شرکت‌های Rondo و Antora روی فناوری ذخیره‌سازی انرژی حرارتی کار می‌کنند تا از انرژی‌های تجدیدپذیر در کوره‌های سیمان‌سازی بهره‌برداری شود.
• در سمت تقاضا، اقداماتی مانند افزایش طول عمر ساختمان‌ها، بازیافت بتن و طراحی‌های هوشمند می‌تواند تا ۲۲ درصد از انتشارها بکاهد.
علاوه بر این، غول‌های سیمانی مانند Holcim و Heidelberg Materials اهداف خالص صفر را اعلام کرده‌اند، نشانه‌ای از جدیت صنعت برای حرکت به سمت تولید پایدار.
صنعت فولاد نیز مسیر مشابهی را طی می‌کند. طی نیم‌قرن گذشته، گذار از کوره‌های بلند سنتی به کوره‌های قوس الکتریکی باعث کاهش ۶۰ درصدی مصرف انرژی شده است. برای ادامه مسیر کربن‌زدایی، ترکیبی از اقدامات زیر ضروری است:
• استفاده بیشتر از انرژی‌های تجدیدپذیر در فرآیند تولید.
• توسعه و به‌کارگیری فناوری‌های جذب و ذخیره کربن (CCS).
• دیجیتالی‌سازی فرآیندها برای افزایش کارایی و کاهش هدررفت انرژی.
افزایش علاقه خریداران و شرکت‌ها به خرید مواد پاک، انگیزه‌ای تازه برای تولیدکنندگان ایجاد کرده است. در اوت ۲۰۲۴، دو استارتاپ آمریکایی Sublime Systems و Brimstone قراردادهایی با شرکت‌های بزرگ مراکز داده امضا کردند. Sublime نخستین اجرای آزمایشی سیمان بدون سوخت فسیلی را در یک مرکز داده در ویرجینیا انجام داد. این شرکت از فرآیند الکتروشیمیایی با سنگ‌های سیلیکات کلسیم برای تولید سیمان پایدار استفاده می‌کند Brimstone و با جایگزینی سنگ‌های فاقد کربن به جای سنگ آهک و عقد قرارداد با آمازون، گام مهمی در مسیر تولید سیمان پایدار برداشت.
درکل، کربن‌زدایی از فولاد و سیمان نیازمند مجموعه‌ای از راهکارهای فناورانه و سیاست‌گذاری است؛ از تغییر سوخت‌ها و افزایش سهم تجدیدپذیرها گرفته تا نوآوری‌های فناورانه، بازیافت، و به‌کارگیری CCS. اگرچه مسیر دشوار و هزینه‌بر است، اما رشد علاقه بازار به محصولات پاک و حرکت شرکت‌های بزرگ به‌سوی اهداف خالص صفر نشانه‌ای است از این‌که صنایع فولاد و سیمان می‌توانند در نهایت با موفقیت مسیر سبز شدن را طی کنند.
منبع: Oilprice