پایگاه خبری فولاد ایران- در حالی‌که تولید سالانه پلاستیک در جهان به بیش از ۴۶۰ میلیون تن رسیده، حدود ۲۰ میلیون تن از این مواد مستقیماً وارد محیط‌زیست می‌شوند و اکوسیستم‌های خشکی، رودخانه‌ای و دریایی را آلوده می‌کنند. این روند همچنان در حال افزایش است و تهدیدی جدی برای محیط‌زیست، تنوع زیستی و سلامت انسان به‌شمار می‌رود.
طبق گزارش مجمع جهانی اقتصاد، در این شرایط، امیدها برای دستیابی به یک راه‌حل جهانی به نشست آتی INC-5.2 وابسته است که از ۵ تا ۱۴ اوت ۲۰۲۵ در ژنو برگزار خواهد شد. این نشست بخشی از فرآیند مذاکرات تحت نظر برنامه محیط‌زیست سازمان ملل (UNEP) است که در پی تدوین یک معاهده الزام‌آور بین‌المللی برای پایان دادن به آلودگی پلاستیکی می‌باشد.
در سال ۲۰۲۲، مجمع محیط‌زیست سازمان ملل متحد (UNEA) در پنجمین نشست خود قطعنامه‌ای تاریخی تصویب کرد که بر اساس آن، کمیته بین‌المللی مذاکرات (INC) موظف شد معاهده‌ای حقوقی و الزام‌آور تدوین کند. این معاهده قرار است رویکردی جامع اتخاذ کند که نه‌تنها به مدیریت زباله و بازیافت بپردازد، بلکه از مبدأ—یعنی طراحی، تولید و مصرف پلاستیک—موضوع را مورد بررسی قرار دهد.
در نشست پیشین (INC-5) که در سال ۲۰۲۴ در بوسان کره جنوبی برگزار شد، انتظار می‌رفت معاهده نهایی شود، اما بر سر چند موضوع اصلی دامنه معاهده، تولید پلیمرهای اولیه و تأمین مالی توافق حاصل نشد.
نشست INC-5.2 تلاش خواهد کرد این مسائل را با استفاده از متن فعلی رئیس کمیته (Chair’s Text) حل‌وفصل کرده و چارچوب مالی معاهده را نیز مشخص نماید.
طبق گزارش «خطرات جهانی ۲۰۲۵» مجمع جهانی اقتصاد، آلودگی پلاستیکی از جدی‌ترین تهدیدهای آینده به شمار می‌رود. تخمین‌های سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) حاکی از آن است که حجم زباله‌های پلاستیکی تا سال ۲۰۲۵ از ۱ میلیارد تن عبور خواهد کرد و تا سال ۲۰۶۰ به ۱.۷ میلیارد تن خواهد رسید.
بخش بزرگی از این آلودگی ناشی از محصولات یک‌بار مصرف مانند بطری، درپوش، کیسه‌های خرید، نی و لیوان‌های پلاستیکی است. افزون بر این، ریزپلاستیک‌ها که یا ذاتاً بسیار ریز تولید شده‌اند یا حاصل تجزیه پلاستیک‌های بزرگ‌تر هستند، بیش از ۹۰ درصد پلاستیک‌های موجود در اقیانوس‌ها را تشکیل می‌دهند و با ورود به زنجیره غذایی، سلامت انسان را نیز تهدید می‌کنند.
یکی از دغدغه‌های اصلی، عدم توازن زیرساختی در کشورهای مختلف است. بسیاری از کشورها، به‌ویژه در حال توسعه، فاقد زیرساخت‌های مناسب برای مدیریت، بازیافت یا کاهش پسماندهای پلاستیکی هستند. در چنین شرایطی، توافق‌نامه‌های جهانی باید با طرح‌های ملی هماهنگ شوند و متناسب با ظرفیت‌های هر کشور برنامه‌ریزی گردد.
همچنین الگوهای تولید و مصرف فرامرزی باعث می‌شود زباله‌های تولیدشده در یک کشور، در کشورهای فاقد زیرساخت مناسب تخلیه یا سوزانده شوند. به همین دلیل، یک رویکرد جزیره‌ای و پراکنده با ممنوعیت‌های محدود نمی‌تواند مؤثر باشد، بلکه نیاز به یک چارچوب جهانی جامع و الزام‌آور وجود دارد.
بر اساس برآوردها، هزینه انباشته ناشی از آلودگی پلاستیکی بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۴۰ حدود ۲۸۱ تریلیون دلار خواهد بود. مقابله با این بحران تنها از طریق همکاری جهانی، ایجاد تعهدات الزام‌آور و اجرای برنامه‌های ملی هماهنگ امکان‌پذیر است.
در مجموع، INC-5.2 آخرین و حیاتی‌ترین فرصت برای دستیابی به یک توافق جامع جهانی درباره پایان دادن به آلودگی پلاستیکی است. آینده سلامت انسان، اکوسیستم‌ها، و اقتصاد جهانی به موفقیت این مذاکرات بستگی دارد.
منبع: Weforum