پایگاه خبری فولاد ایران، پروژه عظیم و آینده‌نگر «لاین» (The Line) که به‌عنوان نماد جاه‌طلبی‌های چشم‌انداز ۲۰۳۰ ولیعهد محمد بن سلمان شناخته می‌شود، اکنون در مرحله بازنگری جدی قرار گرفته است. این پروژه که بخشی از کلان‌شهر نئوم (NEOM) در شمال‌غرب عربستان است، به‌عنوان یک شهر خطی به طول ۱۷۰ کیلومتر و ارزش تقریبی ۵۰۰ میلیارد دلار طراحی شده است؛ شهری که قرار است با فناوری‌های نوین، انرژی پاک و زیرساخت دیجیتال پیشرفته، محل زندگی ۹ میلیون نفر باشد.
اما به گزارش سی ان بی سی، در سال ۲۰۲۴، نشانه‌هایی از بازنگری در مقیاس، بودجه و امکان‌سنجی این پروژه دیده می‌شود. طبق این گزارش، صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان (PIF) با استفاده از شرکت‌های مشاوره‌ای بین‌المللی، در حال انجام یک ارزیابی استراتژیک از پروژه «لاین» است. هرچند مقامات نئوم این بررسی را «روالی معمول در پروژه‌های بلندمدت» خوانده‌اند، اما شواهد نشان می‌دهد که این اقدام بیشتر ناشی از فشارهای مالی و نگرانی‌های فزاینده درباره واقع‌گرایی پروژه است.
دلایل کلیدی این بازنگری چیست؟
۱. فشار ناشی از کاهش قیمت نفت
در حالی‌که بودجه عربستان برای تعادل نیاز به نفت ۸۰ تا ۹۰ دلاری دارد، قیمت جهانی نفت خام (برنت) در حدود ۷۰ دلار باقی مانده است. این کاهش درآمد باعث رشد کسری بودجه شده و منابع مالی برای پروژه‌های غول‌پیکری مانند نئوم را محدود کرده است.
۲. هزینه‌های نجومی و تکنولوژی‌های آزمایش‌نشده
پروژه لاین به زیرساخت‌های پیچیده‌ای متکی است که بسیاری از آن‌ها هنوز در مقیاس واقعی پیاده‌سازی نشده‌اند. ساخت دو آسمان‌خراش به طول ۱۷۰ کیلومتر، سیستم حمل‌ونقل سریع، شبکه‌های انرژی هوشمند و مسکن برای میلیون‌ها نفر، نیاز به منابع مالی، انسانی و فناورانه‌ای دارد که تأمین آن‌ها با ریسک بالا همراه است.
۳. انتقادات داخلی از فضای تصمیم‌گیری
برخی مشاوران و فعالان اقتصادی عربستان از «ذهنیت بله‌قربان‌گویی» در بدنه مدیریتی پروژه انتقاد کرده‌اند. تحلیل‌های اغراق‌آمیز، برآوردهای خوش‌بینانه از درآمد و موفقیت، و عدم واقع‌گرایی در برنامه‌ریزی‌ها، اکنون پروژه را با خطر کاهش اعتماد عمومی و بین‌المللی مواجه کرده است.
با وجود چالش‌های موجود، به نظر نمی‌رسد که عربستان به‌طور کامل پروژه نئوم یا لاین را متوقف کند. اما به احتمال زیاد، این پروژه با مقیاس کوچک‌تری اجرا خواهد شد؛ در یک مدت زمان طولانی‌تر تکمیل می‌شود؛ و اولویت‌بندی منابع به نفع پروژه‌های سریع‌الاثرتر تغییر خواهد کرد.
کارشناسان معتقدند که این بازنگری‌ها نشانه‌ای از بلوغ نسبی تصمیم‌گیری اقتصادی در عربستان است. عربستان امروز بیش از گذشته ناچار است میان جاه‌طلبی‌های فناورانه و محدودیت‌های مالی توازن ایجاد کند.
پروژه «لاین» یکی از جسورانه‌ترین تلاش‌ها برای بازطراحی مفهوم شهر در قرن ۲۱ است. اما حتی جاه‌طلبانه‌ترین ایده‌ها نیز ناگزیرند با واقعیت‌های اقتصادی، محدودیت‌های فنی و الزامات اعتماد عمومی مواجه شوند. بازنگری فعلی نه‌تنها نشانه ضعف نیست، بلکه می‌تواند فرصتی برای طراحی منطقی‌تر، اجرای پایدارتر و کسب حمایت گسترده‌تر برای آینده عربستان باشد.
منبع: CNBC