پایگاه خبری فولاد ایران- تصمیم چین برای محدود کردن صادرات عناصر خاکی کمیاب، یادآور قدرتمندی از آسیب‌پذیری غرب در برابر یک ابزار استراتژیک پنهان در زنجیره تأمین جهانی است. این تصمیم که در پاسخ به تعرفه‌های جدید ایالات متحده اتخاذ شد، باعث اختلال در زنجیره تولید شرکت‌های بزرگ غربی و نگرانی بازارهای جهانی شد.
به گزارش فایننشال تایمز، در ظاهر، اقدام پکن تنها یک سیاست تجاری است، اما در واقع فراتر از آن است. این حرکت، نشانه‌ی روشن یک استراتژی جدید اقتصادی – ژئوپلیتیک است که می‌توان آن را "تسلیحاتی‌سازی زنجیره تأمین" نامید.
چین حدود ۷۰ درصد از تولید جهانی عناصر خاکی کمیاب و نزدیک به ۹۰ درصد ظرفیت فرآوری آن‌ها را در اختیار دارد. این عناصر، مواد اولیه حیاتی در تولیدات پیشرفته مانند خودروهای برقی، تلفن‌های هوشمند، توربین‌های بادی، موشک‌های هدایت‌شونده و سامانه‌های دفاعی محسوب می‌شوند.
در ماه آوریل ۲۰۲۵، دولت چین صادرات انواع خاصی از آهن‌رباهای دائمی مبتنی بر عناصر خاکی کمیاب را محدود کرد. این اقدام با هدف فشار بر صنایع حساس غربی و پاسخ به اقدامات آمریکا طراحی شده بود. نتیجه فوری آن، بروز اختلال در خطوط تولید و هشدار جدی به بازارهای فناوری بود.
برخلاف تعرفه‌هایی که اثرشان تدریجی است، اقدام چین اثر آنی دارد. یک شرکت غربی که نمی‌تواند آهن‌ربا یا مواد مغناطیسی خاص را وارد کند، عملاً تولیدش متوقف می‌شود.
این اولین بار نیست که چین از این ابزار استفاده می‌کند. در سال ۲۰۱۰ نیز در جریان تنش با ژاپن بر سر جزایر مورد مناقشه، پکن صادرات عناصر خاکی کمیاب به ژاپن را قطع کرد. در آن زمان، جهان هشدارها را جدی نگرفت.
اما اکنون، با گسترش کاربرد این عناصر در صنایع پیشرفته، تهدید بسیار جدی‌تر است. ایالات متحده، اروپا، ژاپن و دیگر کشورهای صنعتی وابستگی عمیقی به زنجیره تامین چینی دارند. این در حالی است که ساخت زیرساخت جایگزین برای استخراج و فرآوری این مواد، نیازمند سرمایه‌گذاری کلان، زمان طولانی و توسعه فناوری‌های پیچیده است.
واشنگتن و متحدانش در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای تنوع‌بخشی به منابع انجام داده‌اند، اما این تلاش‌ها ناکافی بوده‌اند. نتیجه آنکه، چین اکنون قادر است با یک فرمان صادراتی، چرخ صنایع کلیدی جهان را متوقف کند.
استفاده از عناصر خاکی کمیاب به‌عنوان اهرم فشار اقتصادی، مرحله جدیدی در رقابت‌های ژئوپلیتیکی است. این جنگ دیگر تنها بر سر تعرفه یا فناوری نیست، بلکه بر سر منابع حیاتی و نقاط ضعف ساختاری در اقتصاد جهانی است.
منبع: فایننشال تایمز