پایگاه خبری فولاد ایران- کارشناسان می‌گویند عقب‌نشینی از تعرفه‌ها نشان می‌دهد که چین موفق شد موضع خود را حفظ کند، در حالی که ترامپ با فشارهای داخلی مواجه بود.
طبق گزارش الجزیره، ایالات متحده و چین روز دوشنبه به توافقی دست یافتند تا به مدت ۹۰ روز تعرفه‌های سنگین بر واردات یکدیگر را به حالت تعلیق درآورند.
این پیشرفت اخیر، نشانه‌ای از تنش‌زدایی در جنگ تعرفه‌ای بود که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، از زمان بازگشت به قدرت در ژانویه به راه انداخته بود. در حالی که ترامپ در ابتدا تعرفه‌هایی را علیه اکثر کشورها اعلام کرد، سپس اکثر آن‌ها را متوقف کرد – به جز علیه چین، بزرگ‌ترین رقیب اقتصادی ایالات متحده.
تعرفه‌های تلافی‌جویانه‌ای که ایالات متحده و چین علیه یکدیگر اعمال کرده بودند، به‌تدریج به تعرفه‌های سنگین تبدیل شدند؛ به‌طوری که تعرفه بر کالاهای چینی برای ورود به آمریکا تا ۱۴۵ درصد و برای کالاهای آمریکایی برای ورود به بازار چین تا ۱۲۵ درصد افزایش یافته بود.
روز دوشنبه، ترامپ اعلام کرد که ممکن است تا پایان هفته با همتای چینی خود، شی جین‌پینگ، گفت‌وگو کند و افزود که مذاکرات اقتصادی منجر به یک «تنظیم مجدد» در روابط دو کشور شده است.
چین و آمریکا چه گفتند؟
ایالات متحده و چین روز دوشنبه بیانیه‌ای مشترک منتشر کردند و اعلام کردند که تعرفه‌ها به حالت تعلیق درمی‌آیند.
این تعلیق پس از دو روز مذاکرات تجاری در ژنو، سوئیس، حاصل شد. در هفته‌های اخیر، ترامپ مکرراً گفته بود که مذاکراتی درباره تعرفه‌ها با چین در جریان است، اما مقامات پکن پیش از دیدارها در ژنو هرگونه مذاکره جاری را رد کرده بودند.
در بیانیه روز دوشنبه، دو کشور بر اهمیت «روابط اقتصادی و تجاری دوجانبه» و نیز اهمیت یک رابطه «پایدار، بلندمدت و سودمند برای هر دو طرف» تأکید کردند.
بیانیه افزود که هر دو کشور تا روز چهارشنبه گام‌هایی برای تعلیق بیشتر تعرفه‌ها برخواهند داشت.
مفاد مشخص کاهش تعرفه‌ها چیست؟
ایالات متحده تعرفه کالاهای چینی را از ۱۴۵ درصد به ۳۰ درصد کاهش داد، در حالی که چین تعرفه کالاهای آمریکایی را از ۱۲۵ درصد به ۱۰ درصد کاهش داد.
در ۲ آوریل، آمریکا تعرفه‌ای «متقابل» به میزان ۳۴ درصد بر کالاهای چینی وضع کرد، افزون بر تعرفه ۲۰ درصدی که ترامپ پیش‌تر از آغاز دوره دوم خود بر کالاهای چینی اعمال کرده بود. این تعرفه‌های اولیه عمدتاً ناشی از اتهام ترامپ مبنی بر نقش چین در بحران فنتانیل بود که جان هزاران آمریکایی را گرفته است.
در نتیجه، در تاریخ ۲ آوریل، کالاهای چینی در مجموع مشمول ۵۴ درصد تعرفه شدند.
پکن نیز در واکنش، تعرفه‌ای ۳۴ درصدی بر واردات از آمریکا وضع کرد. این اقدام منجر به یک روند تلافی‌جویانه شد، به‌طوری که دو طرف به‌طور پی‌درپی تعرفه‌های خود را افزایش دادند. در پایان، تعرفه آمریکا بر چین به ۱۴۵ درصد و تعرفه چین بر آمریکا به ۱۲۵ درصد رسید.
در تاریخ ۱۲ مه، هر دو کشور توافق کردند که تمام تعرفه‌های وضع‌شده در تاریخ ۲ آوریل و پس از آن را به ۱۰ درصد کاهش دهند. اما اگر تعرفه‌های قبل از ۲ آوریل نیز لحاظ شوند، کالاهای چینی همچنان مشمول تعرفه ۳۰ درصدی خواهند بود. همچنین، برخی کالاهای خاص چینی مانند خودروهای برقی، فولاد و آلومینیوم همچنان مشمول تعرفه‌های جداگانه و بالاتری هستند که در سال‌های اخیر وضع شده‌اند.
تمام این تعلیق‌های تعرفه‌ای فعلاً فقط به مدت ۹۰ روز برقرار هستند و مشروط به مذاکرات تجاری گسترده‌تر بین ایالات متحده و چین خواهد بود.
هدف اصلی این تعلیق ۹۰ روزه چیست؟
ایالات متحده و چین طبق بیانیه مشترک‌شان توافق کردند سازوکاری برای ادامه گفت‌وگوها درباره روابط تجاری خود ایجاد کنند.
کارلوس لوپس، عضو مؤسسه چاتم هاوس در برنامه آفریقا، به الجزیره گفت: «این اقدام بیشتر نشان‌دهنده عقب‌نشینی راهبردی آمریکا است تا تغییری واقعی در مسیر کلی روابط آمریکا و چین.»
لوپس، که تخصصش در تجارت بین‌الملل و چین است، توضیح داد که عقب‌نشینی از تعرفه‌ها نشان می‌دهد که چین موضع خود را حفظ کرده و آمریکا را به بازنگری در رویکردش واداشته است. «از این نظر، این عقب‌نشینی بیانگر محدودیت‌های خودنمایی و یک‌جانبه‌گرایی در اقتصادی به‌شدت درهم‌تنیده جهانی است. این یک توقف تاکتیکی است، نه یک همسویی راهبردی.»
چرا ترامپ رویکرد تعرفه‌ای خود را بازنگری کرد؟
لوپس گفت: «این تغییر، بازتابی از فشارهای اقتصادی داخلی است.»
او افزود که این تعرفه‌ها موجب افزایش قیمت‌ها برای مصرف‌کنندگان آمریکایی شده و بخش‌های مهم تولیدی، به‌ویژه آن‌هایی که به کالاهای واسطه‌ای چینی متکی هستند، را تضعیف کرده است.
«اقتصاد آمریکا، علی‌رغم وسعت آن، نمی‌تواند بدون خسارات جانبی جدی خود را از زنجیره‌های تأمین جهانی جدا کند. افزون بر این، ترامپ علاقه‌مند به نمایش قدرت از طریق مذاکره است – اما چانه‌زنی بدون ساختار یا هدف مشخص، در نهایت نشانه ضعف خواهد بود. این عقب‌نشینی بازتاب همین تناقض داخلی است.»
لوپس همچنین افزود که فنتانیل – و نقش چین در زنجیره تأمین این ماده مخدر مرگبار – هیچ‌گاه عامل اصلی تعرفه‌های ترامپ علیه پکن نبوده است.
او گفت: «فنتانیل بخشی از گفتمان عمومی بود، اما عامل اصلی تصمیم‌گیری در خصوص تعرفه‌ها نبود. این موضوع بیشتر جنبه نمادین برای پیام‌رسانی سیاسی به مخاطبان داخلی داشت. پویایی‌های اصلی در اینجا ساختاری‌اند – مانند وابستگی به زنجیره تأمین، نگرانی‌های تورمی، و محاسبات انتخاباتی – نه سیاست‌های مقابله با مواد مخدر.»
چه سازوکارهایی برای اجرای این توافق تعیین شده‌اند؟
در بیانیه، هر دو کشور نمایندگانی برای ادامه مذاکرات معرفی کردند.
هه لی‌فِنگ، معاون نخست‌وزیر شورای دولتی، به‌عنوان نماینده چین معرفی شده است. اسکات بسن، وزیر خزانه‌داری آمریکا، و جمیسون گرِیر، نماینده تجاری آمریکا، نیز نمایندگان طرف آمریکایی خواهند بود.
واکنش بازارهای جهانی به این توافق چگونه بود؟
اعلام توافق روز دوشنبه باعث افزایش شاخص‌ها و رشد ارزش دلار شد. روز سه‌شنبه، شاخص S&P 500 به میزان ۱۸۴.۲۸ واحد، شاخص میانگین صنعتی داوجونز ۱۱۶۱ واحد، و شاخص ترکیبی نزدک ۷۷۹.۴۳ واحد افزایش یافتند.
یورو با ۱.۵ درصد کاهش به ۱.۱۰۷۸ دلار رسید. ارزش ین کاهش یافت و دلار آمریکا با ۲.۱ درصد افزایش به ۱۴۸.۴۹ رسید.
بازارهای جهانی که در پی تهدیدات تعرفه‌ای ترامپ دچار افت شده بودند، دوباره صعودی شدند.
تجارت آمریکا و چین: چالش‌های عمیق‌تر
دو اقتصاد بزرگ جهان، ایالات متحده و چین، همواره برای برتری اقتصادی رقابت کرده‌اند و هم‌زمان به‌عنوان شرکای تجاری اصلی به یکدیگر وابسته بوده‌اند.
ایالات متحده بزرگ‌ترین بازار صادراتی چین است و ۱۲.۹ درصد از کل صادرات چین در سال ۲۰۲۳ را به خود اختصاص داده است (طبق داده‌های رصدخانه پیچیدگی اقتصادی - OEC).
چین نیز سومین بازار صادراتی بزرگ ایالات متحده است، پس از کانادا و مکزیک. کالاهای چینی ۱۴.۸ درصد از کل واردات آمریکا در سال ۲۰۲۳ را تشکیل داده‌اند.
این تجارت باعث می‌شود مصرف‌کنندگان آمریکایی به کالاهای ارزان‌تر دسترسی داشته باشند و شرکت‌های آمریکایی میلیاردها دلار از فروش در چین کسب کنند.
چین نیز از این رابطه تجاری میلیاردها دلار صادرات و میلیون‌ها شغل به دست می‌آورد. تحلیلگران مؤسسه گلدمن ساکس آمریکا برآورد کرده‌اند که در صورت ادامه جنگ تجاری، تا ۱۶ میلیون شغل در چین ممکن است در معرض خطر قرار گیرد.
اما در ایالات متحده نیز درخواست‌ها برای بازنگری در این رابطه اقتصادی رو به افزایش بوده است. ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری خود یک «جنگ تجاری» علیه چین به راه انداخت تا کسری تجاری آمریکا با این کشور را کاهش دهد. در سال ۲۰۲۴، آمریکا دارای ۲۹۵.۴ میلیارد دلار کسری تجاری با چین بود – بیشترین کسری تجاری در بین همه شرکای تجاری آمریکا.
در حالی که رهبری چین همواره تأکید کرده که جنگ تجاری به نفع هیچ‌یک از طرفین نیست، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، جو بایدن، بسیاری از تعرفه‌های ترامپ را حفظ و برخی را نیز افزایش داد.
دیگر نگرانی‌های مطرح‌شده درباره این رابطه تجاری – از جمله از سوی تحلیلگران شورای روابط خارجی – شامل از دست رفتن مشاغل تولیدی در آمریکا، نگرانی از جاسوسی چین و سرقت مالکیت فکری است.
در نتیجه، دولت‌های پیاپی آمریکا نظارت بر صادرات به چین را افزایش داده‌اند تا از رسیدن فناوری‌های حساس آمریکایی به ارتش چین جلوگیری کنند.
کنگره آمریکا در سال ۲۰۱۸ قانونی تصویب کرد که به رئیس‌جمهور اجازه می‌دهد صادرات «دو منظوره» (تجاری/نظامی) را کنترل کند. چین یکی از اهداف اصلی این قانون تلقی می‌شود.
منبع: الجزیره