پایگاه خبری فولاد ایران- در هفته‌ای که متحدان سابق در جهانی در حال تجزیه و تقسیم مجدد، هشتادمین سالگرد پایان جنگ جهانی دوم را جداگانه گرامی داشتند، احساس فرو رفتن کنترل‌ناپذیر به سوی جنگ جهانی سوم بیش از هر زمان دیگری قوت گرفته است.
طبق گزارش مجله خبری گاردین، فروپاشی «پکس آمریکانا» (صلح تحت رهبری آمریکا)، به‌هم‌پیوستگی درگیری‌ها، تمایل روزافزون کشورها به توسل به خشونت بی‌پروای دولتی، و بی‌اثر شدن نهادهای نظم مبتنی بر قواعد، همه در این هفته به شکلی بی‌رحمانه نمایان شده‌اند. از کشمیر تا خان‌یونس، الحدیده، بندر سودان و کورسک، تنها صدای انفجارها شنیده می‌شود و تنها درسی که می‌توان گرفت این است که قواعد قدیمی دیگر کارایی ندارند.
در واقع، فیونا هیل، تحلیل‌گر سیاسی و مشاور دولت بریتانیا در بررسی راهبردی دفاعی پیش‌رو، معتقد است جنگ جهانی سوم هم‌اکنون آغاز شده است، فقط کافی است که آن را بشناسیم.
ترس از جهانی که دیگر هیچ‌کس — نه علم و نه جهانی‌سازی — کنترل آن را در دست ندارد، چیز جدیدی نیست: این مفهوم پیش‌تر موضوع دو سخنرانی «ریث» بوده، یکی در سال ۱۹۶۷ توسط انسان‌شناس اجتماعی ادموند لیچ، و دیگری در سال ۱۹۹۹ توسط فیلسوف سیاسی آنتونی گیدنز مطرح شده، اما به‌ندرت تا این اندازه واضح بوده که نظم مبتنی بر قواعد جهانی که در سال ۱۹۴۵ بنیان‌گذاری شد، در حال عقب‌نشینی کامل است.
دیوید میلیبند، وزیر خارجه پیشین بریتانیا، این هفته در مؤسسه چتم هاوس به‌خوبی بیان کرد: «می‌دانم که مردم همیشه می‌گویند دنیا در حال تغییر است، اما این بار احساس می‌شود که در حال گذار از یک دوره ژئوپولیتیکی واقعی هستیم — دست‌کم به اندازه‌ی سال‌های ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۰، زمانی که جهان از جنگ سرد به یک لحظه‌ی تک‌قطبی گذر کرد. برای من، دولت ترامپ هم نشانه و هم علت این تغییرات است.»
برای آنتونی بلینکن، وزیر خارجه پیشین آمریکا، بی‌توجهی ترامپ به متحدان قدیمی، نوعی خرابکاری بود. او گفت که دیپلمات‌های سراسر جهان می‌پرسند: «چه غلطی دارد می‌گذرد؟»
بلینکن افزود: «آمریکا ۸۰ سال وقت صرف کرد تا اعتماد، شراکت‌های اقتصادی قوی، و اتحادهای نظامی و سیاسی بسازد، و اگر همه‌ی این‌ها طی ۱۰۰ روز تخریب شود، بازسازی آن بسیار دشوار خواهد بود.
این باعث می‌شود کشورها به دنبال راه‌هایی برای همکاری بدون آمریکا بگردند. چون نمی‌توانند به آمریکا اعتماد کنند. بایدن می‌گفت که هیچ‌وقت روی شکست آمریکا شرط نبندید؛ اما مشکل ما این است که مردم دیگر روی آمریکا شرط نمی‌بندند.»
زیر پا گذاشتن قواعد
پیامدهای غم‌انگیز عقب‌نشینی آمریکا، در تمام طول هفته مشهود بوده. شاید این یک جنگ جهانی به معنای سنتی نباشد، اما بدون شک جهانی است که در آن جنگ جریان دارد.
در غزه، جهان نظاره‌گر ادامه‌ی محاصره‌ی غذا، دارو و کمک‌های بشردوستانه است — علی‌رغم احکام الزام‌آور دادگاه بین‌المللی دادگستری — که اکنون وارد ماه سوم شده است. اسرائیل در جستجوی امنیت، طی یک ماه گذشته یمن، لبنان، سوریه و غزه را بمباران کرده و روزانه از آمریکا می‌خواهد مجوز حمله به ایران را صادر کند.
در جایی دیگر، فدراسیون روسیه در حال برگزاری هفته‌ای از رژه‌های نظامی برای بزرگداشت شکست نازی‌هاست — با وجود آنکه بسیاری از شهروندانش در حال کشتن دیگر اسلاوها در خاک اوکراین هستند. روز پنجشنبه، روسیه اعلام کرد که رزمایش‌هایی با استفاده از سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی را آغاز خواهد کرد؛ اقدامی بی‌سابقه از زمان جنگ سرد.
در پکن، شی جین‌پینگ با رئیس‌جمهور جدید روسیه دیدار کرد و با تاکید بر روابط نزدیکشان، خواستار «نظم بین‌المللی چندقطبی» شد — مفهومی که به طور ضمنی اشاره به پایان سلطه غرب دارد. شی گفت که دو کشور باید به «حفاظت از امنیت، منافع توسعه و حیثیت ملی» کمک کنند و خواستار سازماندهی «قدرت‌های نوظهور و کشورهای در حال توسعه» در برابر غرب شد.
برای ناظران، این به منزله بازگشت رقابت امپراتوری‌هاست. این روزها نه ایدئولوژی و نه حتی قلمرو، بلکه قدرت و موقعیت ژئوپلیتیکی هدف است. در این رقابت، مقررات، سازمان‌ها، کنوانسیون‌ها و دادگاه‌ها بی‌معنا شده‌اند.
در این نظم جدید — یا بهتر بگوییم، بی‌نظمی — قدرت به شکلی بی‌پرده اعمال می‌شود. ارزش‌ها جای خود را به منافع داده‌اند. این «جنگ جهانی سوم» ممکن است مثل جنگ‌های پیشین سازمان‌یافته و رسمی نباشد، اما همان‌قدر مرگ‌بار، و چه بسا بیشتر است، چون از مرزها عبور می‌کند، قواعد را نادیده می‌گیرد، و با حمایت یا سکوت قدرت‌های بزرگ، در سایه ادامه می‌یابد.
جهانی که به سوی آن می‌رویم، جهانی است بی‌پناه، بی‌قاعده و پرآشوب — جایی که مفاهیم قانونی، اخلاقی و انسانی دیگر ضامن امنیت یا عدالت نیستند. همان‌طور که یکی از تحلیل‌گران گفته: «شاید جنگ جهانی سوم مدتی است که آغاز شده — فقط این‌بار نه با اعلامیه‌ای رسمی، بلکه با سکوتی پر از انفجار.»
منبع: گاردین