پایگاه خبری فولاد ایران- طوفان‌های تابشی خورشیدی زمانی رخ می‌دهند که یک فوران مغناطیسی بزرگ از خورشید، ذرات باردار موجود در جو خورشید را با سرعت بسیار بالا شتاب می‌دهد. در این فرآیند، پروتون‌ها به کسری از سرعت نور می‌رسند و می‌توانند فاصله ۱۵۰ میلیون کیلومتری بین خورشید تا زمین را در عرض چند ده دقیقه طی کنند.
پس از رسیدن به زمین، این پروتون‌های پرسرعت از میدان مغناطیسی زمین — که معمولاً از ما در برابر ذرات کم‌انرژی‌تر محافظت می‌کند — عبور کرده و عمدتاً در نزدیکی قطب شمال و جنوب فرود می‌آیند.
طبق گزارش اویل پرایس، یک اختلال شدید در میدان مغناطیسی زمین، که به آن طوفان ژئومغناطیسی گفته می‌شود، می‌تواند باعث قطع ارتباطات رادیویی، قطعی برق، و همچنین پدید آمدن شفق‌های قطبی زیبا شود. با این حال، این پدیده‌ها معمولاً برای انسان‌ها خطرناک نیستند، چرا که میدان مغناطیسی و جو زمین ما را از شدیدترین اثرات طوفان‌ها محافظت می‌کنند.
در گذشته طوفان‌های خورشیدی مهمی رخ داده‌اند، از جمله:
• طوفان کبک در سال ۱۹۸۹ که برق این استان کانادایی را برای ۹ ساعت قطع کرد.
• طوفان سال ۱۹۷۲ که باعث فعال شدن مین‌های دریایی در نزدیکی ویتنام شد، جایی که ارتش آمریکا مستقر بود.
• و طوفان ژئومغناطیسی سال ۱۸۵۹ که به عنوان «رویداد کرینگتون» شناخته می‌شود. در این رویداد، شفق قطبی چنان درخشان بود که حتی در کلمبيا (نزدیک خط استوا) نیز قابل مشاهده شد. علت آن، موجی از پلاسما با میدان مغناطیسی بالا بود که با سرعتی بیش از ۲۰۰۰ کیلومتر در ساعت از خورشید به سمت زمین پرتاب شد و باعث آزاد شدن ترامات‌های انرژی از میدان مغناطیسی زمین گردید.
خطر بروز یک طوفان خورشیدی شدید اکنون بیشتر از یک دهه پیش است، چرا که خورشید در حال رسیدن به اوج چرخه فعالیت خود می‌باشد؛ وضعیتی که احتمال وقوع طوفان ژئومغناطیسی را افزایش می‌دهد. مشکل اصلی در مقابله با خطر این طوفان‌ها، ناتوانی در پیش‌بینی دقیق زمان وقوع آن‌هاست. برآوردهای دانشمندان درباره احتمال طوفانی در سطح کرینگتون، از ۱ درصد تا حتی ۲۵ درصد متفاوت است.
در اکتبر ۲۰۲۴، سازمان ملی اقیانوسی و جوی ایالات متحده (NOAA) پس از شناسایی یک فوران از خورشید، هشدار طوفان خورشیدی صادر کرد؛ این طوفان می‌توانست شبکه‌های برق را تحت‌تأثیر قرار دهد. NOAA به اپراتورهای نیروگاه‌ها و ماهواره‌های فضایی هشدار داد و سازمان فدرال مدیریت بحران (FEMA) را نیز از احتمال اختلال در سیستم برق مطلع کرد.
گرچه این طوفان در نهایت عمدتاً باعث مشاهده شفق قطبی گسترده شد و تأثیر قابل‌توجه دیگری نداشت، اما همین هشدار نشان داد که پیش‌بینی اثر طوفان خورشیدی تا چه حد دشوار است.
بزرگ‌ترین نگرانی درباره طوفان‌های خورشیدی، فقدان درک و پیش‌بینی‌پذیری این پدیده‌هاست. جهان هنوز آمادگی کافی برای برخورد با طوفان‌های ژئومغناطیسی را ندارد — طوفان‌هایی که ممکن است منجر به خاموشی گسترده و طولانی‌مدت شوند.
با این حال، دانشمندان امیدوارند که هوش مصنوعی بتواند در درک و برنامه‌ریزی برای این نوع سناریوها کمک کند و به کاهش خطر طوفان‌های خورشیدی یاری رساند.
یک مقاله علمی اخیر نشان داد که یک ابزار پیش‌بینی توانست جهت‌گیری میدان مغناطیسی را با تجزیه و تحلیل داده‌های چهار ساعته یک طوفان پیش‌بینی کند. ترکیب مشاهده انسانی فوران خورشیدی و تحلیل ماشینی داده‌ها می‌تواند بینش بهتری نسبت به تأثیر بالقوه طوفان‌ها فراهم کند.
با این وجود، ما هنوز تا حد زیادی در تاریکی به سر می‌بریم، و هم دولت‌ها و هم شرکت‌های انرژی باید برای مواجهه با چنین رویدادی در هر لحظه آمادگی کامل داشته باشند.
منبع: Oilprice