پایگاه خبری فولاد ایران- «سیستم‌های هوش مصنوعی بسته به پیچیدگی و نحوه استفاده، مصرف انرژی متفاوتی دارند، اما به‌طور کلی برای پردازش و تحلیل مؤثر داده‌ها، به برق زیادی نیاز دارند.»
طبق گزارش مجمع جهانی اقتصاد، پاسخ‌دهی ChatGPT به تنهایی حدود ۱۰ برابر برق یک جست‌وجوی گوگل را مصرف می‌کند. با بیش از ۴۰۰ میلیون کاربر فعال هفتگی در ChatGPT، تقاضای انرژی به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌یابد. و این فقط یک پلتفرم است. پلتفرم چینی DeepSeek ادعا کرده که مصرف انرژی پایین‌تری دارد، اما این ادعا زیر سؤال رفته است.
مرکزهای داده (Data Centers) که وظیفه آموزش و اجرای مدل‌های AI را دارند، بخش زیادی از این انرژی را مصرف می‌کنند. طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی (IEA)، یک مرکز داده معمولی هوش مصنوعی به اندازه ۱۰۰ هزار خانه برق مصرف می‌کند. مراکز داده جدید ۲۰ برابر این مقدار مصرف خواهند داشت.
شرکت‌های فناوری اعلام کرده‌اند که این مراکز داده باعث افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای شده‌اند. به‌عنوان مثال، مایکروسافت گزارش داده که از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴ انتشار CO2 آن ۳۰٪ افزایش یافته و گوگل نیز از ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ شاهد افزایش ۵۰٪ انتشار بوده است.
نیاز فزاینده به برق توسط AI چیست؟
در حال حاضر، مصرف انرژی AI تنها بخشی کوچک از مصرف بخش فناوری است، اما با گسترش استفاده، این مصرف به‌شدت افزایش خواهد یافت. انتظار می‌رود تا سال ۲۰۳۰ مصرف برق مراکز داده بیش از دو برابر شده و از مصرف فعلی کل ژاپن فراتر رود. آموزش مدل‌های AI زایشی (مانند ChatGPT) بسیار انرژی‌بر است. مثلاً آموزش GPT-3 حدود ۱۳۰۰ مگاوات ساعت برق مصرف می‌کند (معادل مصرف سالانه ۱۳۰ خانه آمریکایی). GPT-4 حدود ۵۰ برابر این مقدار نیاز دارد.
چگونه می‌توان مصرف انرژی AI را کاهش داد؟
سؤالاتی اساسی مطرح است: آیا منافع اقتصادی و اجتماعی AI بیشتر از هزینه زیست‌محیطی آن است؟
IEA معتقد است AI می‌تواند ابزاری برای کاهش انتشار باشد، اما «گلوله جادویی» نیست. برخی گزارش‌ها می‌گویند AI می‌تواند تا سال ۲۰۳۰ بین ۵ تا ۱۰ درصد از گازهای گلخانه‌ای جهان را کاهش دهد.
روش‌هایی برای بهبود بهره‌وری انرژی شامل طراحی سخت‌افزارهای خاص مانند شتاب‌دهنده‌های جدید و تراشه‌های 3D، استفاده از تراشه‌های کم‌مصرف مانند ابرتراشه‌های شرکت Nvidia، انتخاب مدل‌های کوچک‌تر زبانی برای وظایف خاص و خنک‌سازی نوآورانه و اجرای پردازش‌ها در زمان‌های با انرژی تجدیدپذیر ارزان‌تر از جمله این روش ها هستند.
تأثیر AI بر شبکه برق
رشد جمعیت، برقی‌سازی و AI فشار زیادی بر شبکه‌های برق وارد می‌کند. در حال حاضر بخش زیادی از برق مراکز داده از زغال‌سنگ تأمین می‌شود، اما طی پنج سال آینده انرژی‌های تجدیدپذیر سریع‌ترین رشد را خواهند داشت.
AI می‌تواند به پیش‌بینی دقیق تولید انرژی تجدیدپذیر، زمان‌بندی پردازش‌ها و پایداری شبکه کمک کند. همچنین در صنایع پرمصرف مثل ساختمان‌سازی، تولید، حمل‌ونقل و کشاورزی باعث بهبود کارایی انرژی می‌شود.
درکل، AI می‌تواند مزایای اقتصادی و اجتماعی بزرگی به همراه داشته باشد، اما برای بهره‌برداری از این مزایا، باید تعادل دقیقی میان بهره‌وری، هزینه‌ها و ردپای کربنی برقرار شود. برای تحقق این هدف، نیازمند همکاری چندجانبه و سیاست‌گذاری مؤثر هستیم.
منبع: مجمع جهانی اقتصاد