پایگاه خبری فولاد ایران- با شتاب‌گیری گذار جهانی به انرژی‌های پاک، نیاز به زمین برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی و بادی در مقیاس صنعتی افزایش یافته است. این نیروگاه‌ها نیازمند زمین‌هایی با شرایط جغرافیایی و اقلیمی مناسب هستند که در عین حال، از نظر اقتصادی نیز مقرون‌به‌صرفه باشد. اما متأسفانه همین زمین‌ها اغلب برای کشاورزی نیز بسیار مناسب‌اند، و همین امر تنش‌هایی میان سیاست‌های امنیت غذایی و امنیت انرژی ایجاد کرده است.
به نقل از اویل پرایس و بر اساس گزارش سال ۲۰۲۲ شرکت مشاوره‌ای جهانی مک‌کینزی، نیروگاه‌های خورشیدی و بادی به‌طور میانگین ۱۰ برابر بیشتر از نیروگاه‌های گازی یا زغال‌سنگی فضای زمین نیاز دارند. توربین‌های بادی اغلب نیم‌مایل از یکدیگر فاصله دارند و مزارع خورشیدی می‌توانند هزاران هکتار را دربر بگیرند. همین امر باعث شده شناسایی زمین‌های مناسب روز به روز دشوارتر شود.
اما مطالعات جدید نشان می‌دهند که رقابت میان کشاورزی و انرژی الزاماً آن‌طور که تصور می‌شود، جدی یا غیرقابل‌حل نیست. در واقع، بخش قابل‌توجهی از زمین‌های کشاورزی جهان هم‌اکنون برای تولید غذا استفاده نمی‌شوند، بلکه برای کشت محصولاتی به کار می‌روند که به زیست‌سوخت (biofuel) تبدیل می‌شوند. شواهد فزاینده نشان می‌دهند که استفاده از زمین برای زیست‌سوخت، حتی بیشتر از انرژی‌های تجدیدپذیر، تهدیدی برای امنیت غذایی محسوب می‌شود.
نیروگاه‌های خورشیدی به‌مراتب بهره‌وری بیشتری نسبت به تولید اتانول از ذرت دارند. همچنین امکان توسعه پروژه‌های خورشیدی به‌گونه‌ای وجود دارد که هم‌زیستی آن‌ها با کشاورزی حفظ شود — الگویی که با نام agrivoltaics یا ecovoltaics شناخته می‌شود. در این مدل، سایه‌ی ایجادشده توسط پنل‌های خورشیدی می‌تواند رشد برخی محصولات را بهبود بخشد، و در عین حال، افشانه‌ی طبیعی گیاهان باعث خنک‌تر شدن پنل‌ها شده و بازده آن‌ها را افزایش می‌دهد.
یک مطالعه جدید منتشرشده در ژورنال PNAS نشان می‌دهد که تبدیل فقط بخش کوچکی از زمین‌های زیر کشت ذرت برای تولید اتانول در آمریکا – معادل تنها ۳.۲٪ از کل این زمین‌ها – می‌تواند انرژی برابر با کل تولید سالانه اتانول را فراهم کند.
طبق این مطالعه، حدود ۳۹۱ هزار هکتار از این زمین‌ها در فاصله ۳ کیلومتری خطوط انتقال برق قرار دارند، که آن‌ها را برای نیروگاه‌های خورشیدی ایده‌آل می‌سازد. به نقل از مجله Anthropocene: «تبدیل تنها این بخش کوچک از زمین می‌تواند سهم انرژی خورشیدی در ترکیب انرژی ایالات متحده را از ۳.۹ درصد به ۱۳ درصد برساند.»
در اروپا نیز مطالعات مشابهی انجام شده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهند که زمین‌هایی که برای زیست‌سوخت استفاده می‌شوند، می‌توانند روزانه غذای ۱۲۰ میلیون نفر را تأمین کنند. فدراسیون اروپایی حمل‌ونقل و محیط زیست گزارش داده است که:
«اروپا زمینی به اندازه کشور ایرلند را برای زیست‌سوخت هدر می‌دهد — زمینی که می‌توانست برای تولید غذا یا احیای طبیعت برای ایجاد منابع جذب کربن مورد استفاده قرار گیرد.»
در حالی که موضوع امنیت غذایی و انرژی همواره پیچیده و چندلایه است، اما شواهد نشان می‌دهند که استفاده از زمین برای تولید زیست‌سوخت اغلب ناکارآمد و حتی اتلاف منابع محسوب می‌شود — هم از منظر تولید انرژی و هم از منظر تأمین غذا.
با اجرای مدل‌هایی همچون اکووُلتاییک‌ها (ecovoltaics) می‌توان هم‌زمان انرژی تجدیدپذیر تولید کرد، خاک و منابع طبیعی را حفظ نمود و مانع از رقابت منفی میان انرژی و غذا شد. در نتیجه، بازنگری در سیاست‌های تخصیص زمین به زیست‌سوخت، می‌تواند گامی مهم در جهت توسعه پایدار، امنیت غذایی، و تسریع گذار انرژی باشد.
منبع: Oilprice