پایگاه خبری فولاد ایران - چالش
نقدینگی هزار و 600 هزار میلیارد تومانی در سال 97 و اثرات تورمی آن در ماه‌های
اخیر واقعیتی است که نگرانی کارشناسان اقتصادی نسبت به عدم توفیق دولت در کنترل آن
را افزایش داده است. در خصوص ریشه‌های این پدیده تا کنون تحلیل و تفسیرهای بسیاری
مطرح شده و مهم‌ترین دلیل مستدل آن، تنگنای نقدینگی بانک‌ها و اضافه برداشت بی‌ضابطه
آن‌ها از حساب بانک مرکزی است.
❇️ بر اساس
آمارهای بانک مرکزی، نرخ رشد نقدینگی کشور در سال جاری به 22 درصد رسیده است و
نکته نگران‌کننده در این میان، سنگین شده کفه ترازوی نقدینگی به نفع «پول» و
اصطلاحاً ذوب شدن کوه یخ «شبه پول» است که می‌تواند بیشترین اثرات تورمی را متوجه
بازارهای کالایی کند.
❇️ تغییر ترکیب
نقدینگی به نفع پول، مفهومی کاملاً واضح دارد؛ تورم! این یعنی به دلیل سرکوب نرخ
بهره در شهریور ماه سال گذشته و افزایش تورم انتظاری، سپرده‌گذاران ترجیح داده‌اند
که سپرده‌های خود را به سایر دارایی‌های نقد شونده اعم طلا و دلار تبدیل کنند و
تراز بانک‌ها نیز در اثر این اتفاقات منفی شود.
❇️ بانک‌ها یکی
از ذی‌نفعان بزرگ رشد بی‌ضابطه ارزی در طی ماه‌های اخیر بوده‌اند و توانسته‌اند با
دمیدن در آتش ارزی، مشکلات خود را پشت سر این جهش ارزی پنهان کنند. برخی بانک‌ها
حتی در این بحبوحه قیمت‌ها، تجدید ارزیابی ارزی و افزایش سرمایه حاصل از آن را
مطرح می‌کنند تا با استفاده از آن، زیان‌های چند هزار میلیاردی قبلی را پوشش داده
و چرخه معیوب خلق بدهی و اضافه برداشت از حساب‌های بانک مرکزی را ادامه دهند.
❇️ در حال حاضر
وضعیت کفایت سرمایه بانک‌ها به بدترین حد خود رسیده و سپرده‌گذاران نیز دیگر
اعتماد چندانی نسبت به تداوم وضعیت پرداخت سودها نشان نمی‌دهند. از دیگر سو
ناتوانی دولت در پرداخت بدهی خود به نظام بانکی نیز مزید بر علت شده تا شرایط به
حالت بحران برسد.
❇️ در چنین وضعیتی
ریسک به سپرده‌گذار منتقل خواهد شد و سپرده‌گذاران برای دریافت نقدینگی خود به
بانک‌ها مراجعه می‌کنند و بانک نیز برای رفع مشکل خود مجبور به عرضه دارایی‌های
فیزیکی (عمدتاً املاک و مستغلات) در بازارها می‌شود (چیزی شبیه بحران 2008 آمریکا)
❇️ نتیجه چنین اتفاقاتی،
حذف سپرده‌گذار از صحنه اقتصاد و ترکیدن حباب دارایی‌هایی است که به واسطه آن،
تراز بانک‌ها مثبت نشان داده می‌شد. این یعنی حباب دارایی‌های فیزیکی که در طی چند
دهه اخیر به طور اعجاب آوری رشد کرده‌اند از میان خواهد رفت و قسمت مهمی از
نقدینگی اصطلاحاً سوخت خواهد شد تا اقتصاد مجدداً تعادل بگیرد.
❇️ این دوره
گذار شاید ماه‌ها به طول انجامد اما وقوع آن قطعی است؛ همان‌گونه وقوع جهش ارزی
قطعی بود. از این رو، به نظر می‌رسد موج فعلی جهش ارزی در قیمت‌های کنونی و
نهایتاً کمی بالا و پایین محدود، آخرین پرده از تلاش بانک‌ها برای حفظ بقای خود و
سپرده‌گذارانی باشد که با جمعیتی 2 درصدی، 74 درصد سپرده‌ها را در اختیار دارند و
به زودی این پرده نیز به پایان برسد.
✍مصطفی مصری‌پور