هیاهوی فروش شبکه‌ای برای هیچ است
پایگاه خبری فولاد ایران - احمد فرهادی. کارشناس اقتصادی می‌گویند ایده بازاریابی شبکه‌ای از فرمول تصاعد
گرفته شد که در سده ششم قبل از میلاد از سوی فیثاغورس و در سده سوم قبل از میلاد به
وسیله اقلیدس در کتاب معروف «مقدمات» به جهان معرفی شد؛ اما به صورت عملیاتی اولین
بار، یک شرکت دوچرخه‌سازی در روسیه از این ایده استفاده کرد و برنامه‌ای ترتیب داد
که مشتریان با پرداخت ۱۰ روبل به جای ۵۰ روبل صاحب دوچرخه شوند. ایده آنها جالب بود.
در روزنامه‌ها و مجله‌های پرتیراژ آگهی زیر را تبلیغ می‌کردند: «دوچرخه با ١٠ روبل،
هرکس می‌تواند با پرداخت ١٠ روبل مالک دوچرخه شود. از این موقعیت استفاده کنید. به
جای ٥٠ روبل فقط ١٠ روبل؛ شرایط خرید به طور مجانی در اختیار شما گذاشته می‌شود». کم
نبودند کسانی که با دیدن این آگهی فریب می‌خوردند و خواهش می‌کردند که مؤسسه، شرایط
این خرید غیر‌عادی را برای آنها بفرستد. شرکت مزبور در مقابل نه‌تنها دوچرخه‌ای ارسال
نمی‌کرد؛ بلکه چهار عدد بلیت (به ارزش هر کدام ١٠ روبل) برای آنها ارسال می‌کرد و تقاضا
می‌کرد که این چهار بلیت را به یکی از آشنایان خود بفروشند.
با فروش چهار بلیت ٤٠ روبل
جمع می‌شد و تنها با پرداخت ١٠ روبل دیگر دوچرخه به متقاضی تحویل می‌شد؛ به‌این‌ترتیب،
دوچرخه برای خریدار ۱۰ روبل تمام می‌شد؛ زیرا ۴۰ روبل بقیه را او از جیب خود نپرداخته
بود. تنها زحمت خریدار این بود که باید بلیت‌های خود را به آشنایان بفروشد، البته همین
زحمت کوچک، یعنی به‌کارگیری تعداد زیادی کارمند آن هم به صورت مجانی؛ با به‌کارگیری
این روش فروش شرکت به سرعت افزایش یافت تا اینکه فعالیت‌های این شرکت به جرم کلاهبرداری
و تقلب متوقف شد. مسئله اینجا بود که یک نفر صاحب دوچرخه شده؛ اما چهار نفر دیگر فقط
بلیت‌هایی در دست داشتند که نمی‌دانستند با آن چه کنند. تنها راه فروش بلیت‌ها به اشخاص
دیگر با هدف یا پس‌گرفتن ١٠ روبل از جیب رفته یا تصاحب دوچرخه در رؤیا بود!
از آن پس، عده‌ای به دنبال
پیداکردن راهی بودند که از این ایده به نفع همه استفاده کنند. اولین کمپانی که به طور
رسمی فعالیت بازاریابی چند‌سطحی خود را در سال ۱۹۳۰ آغاز کرد، کمپانی ویتامین کالیفرنیا
بود که نام خود را در سال ۱۹۳۹ به نوترالایت تغییر داد و امروزه محصولات خود را از
طریق کمپانی «ام‌وی» (American Way) به فروش می‌رساند. هم‌اکنون این شرکت قوی‌ترین شرکت فعال در زمینه
بازاریابی چند‌سطحی یا فروش شبکه‌ای در جهان است که به فروش انواع محصولات شامل محصولات
سلامتی، زیبایی و لوازم بهداشتی اشتغال دارد. درآمد این شرکت تنها در سال ٢٠١٦ رقمی
معادل ٨,٨ میلیارد دلار آمریکا بوده است.
گرچه بازاریاب‌های شبکه‌ای
مدام از ناکارآمدی روش بازاریابی کلاسیک و سقوط قریب‌الوقوع آنها حرف می‌زنند و ادعا
می‌کنند روش بازاریابی شبکه‌ای به زودی به روش بازاریابی غالب جهان تبدیل خواهد شد؛
اما با گذشت سال‌ها هنوز بزرگ‌ترین شرکت‌های این عرصه از‌جمله شرکت «ام‌وی» نتوانسته
جایگاهی قابل اعتنا در جهان به دست آورند! به عنوان مثال شرکت رتبه اول این کسب‌و‌کار
که «ام‌وی» است، توانسته در سال ٢٠٠٦ کسب رتبه ۱۱۴ در بین بزرگ‌ترین شرکت‌های خرده‌فروشی
دنیا و در سال ٢٠١٥ رتبه ٢٩ بین بزرگ‌ترین شرکت‌های خصوصی در ایالات متحده آمریکا را
به دست آورد!
منبع: کانال انجمن
اقتصاددانان ایران