پایگاه خبری تحلیلی
فولاد (ایفنا)- معاون اقتصادی وزیر کار در
میزگرد صندوقهای بازنشستگی در خبرگزاری فارس از وجود بحران در صندوق‌ها به دلیل
کسری شدید منابع خبر داد و گفت: کمک دولت اکنون روند افزایشی دارد و تا 10 سال
آینده کل بودجه دولت صرف صندوق‌ها می‌شود.
محمد
صادق‌پور، گروه اقتصادی خبرگزاری فارس: میزگرد
بررسی فرصت‌ها و چالش‌های صندوقهای بازنشستگی کشور با هدف ارائه راهکارهای دقیق
در این نهادها با حضور مسئولان دولتی و بخش خصوصی در خبرگزاری فارس برگزار شد.
در
واقع یکی از مهمترین مراکز حساس و اثرگذار بر اقتصاد کشور علاوه بر دربرگیری
گسترده آن، صندوقهای بازنشستگی در کشور هستند که به موجب تعمیق لایه‌های رکود و
احتمال افزایش دامنه نگرانی‌ها از آینده این صندوق‌ها، ضروت آسیب‌شناسی و بنیادی
این نهادهای بین نسلی را چند برابر می‌کند.
بنابراین
نشستی در خبرگزاری فارس، با همین محور برگزار شد تا علاوه بر ارائه
راهکارهای لازم برای برون رفت از شرایط فعلی، مشکلات فعلی و آینده این صندوق که از
مسائل مختلف سیاسی یا اقتصادی نشأت گرفته مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد.
* میرزایی: بحران در صندوقهای
بازنشستگی؛ اجماع دولت و مجلس
در
ابتدای این نشست، حجت‌الله میرزایی معاون اقتصادی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی
در رابطه با وضعیت صندوقهای بازنشستگی با بیان اینکه صندوق‌ها در شرایط
فعلی به دلایل متعددی به یکی از بحران‌های اقتصاد کشور تبدیل شده‌اند، اظهار داشت:
آنچه که در مورد صندوق‌ها مهم است، آثار چند وجهی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی
ساختار و کارکرد آنهاست؛ این اجماع در دولت و مجلس شکل گرفته که صندوق‌ها کانون‌های
اصلی بحران در آینده خواهند بود.
وی
افزود: این موضوع مربوط به صندوق خاصی نیست و همه صندوقهای بازنشستگی را در بر می‌گیرد،
چراکه هر کدام با درجاتی از تفاوت، با چنین وضعیتی مواجه هستند.
معاون
اقتصادی وزیر رفاه مسائل اصلی صندوق‌ها را فقدان پوشش فراگیر، فقدان کفایت، فقدان
عدالت میان مشترکان و ناپایداری برشمرد و تاکید کرد در بین این چهار مساله،
مهمترین مساله صندوقهای بازنشستگی فقدان پایداری یا همان کسری منابع هم با
نگاه ایستا و هم پویا است و از نگاه مدیران صندوق‌ها امروز اداره امور
نهادها به امری دشوار و غیرممکن پیچیده بدل شده است. به این معنا که اگر برخی
صندوق‌ها برای پرداخت‌های جاری مشکلی ندارند اما برای تأمین منابع با دشواری‌های
بسیاری مواجه هستند.
* 20 درصد کل جمعیت فاقد پوشش‌های بیمه‌ای
هستند
وی
با بیان اینکه 20 درصد از جمعیت کل کشور فاقد هرگونه پوشش بیمه‌ای هستند، افزود:
کسانی که تحت پوشش هستند با دریافت این مستمری‌ها کفایتی در تأمین معیشت‌شان نمی‌بینند
و در تأمین حداقل‌های معیشت با مشکلاتی مواجه هستند.
وی
افزود: کسانی که تحت پوشش صندوق هستند با گونه‌هایی از تبعیض و نابرابری از خدمات
صندوق روبه‌رو هستند این موضوع چه در بین صندوق‌ها و چه در درون صندوق‌ها رخ داده
است که البته عامل ایجاد چنین وضعیتی صندوق‌ها نیستند، بلکه به صندوق‌ها تحمیل شده
است.
میرزایی
با بیان اینکه بازنشستگان در موقعیت‌های تقریباً مساوی که در یک برهه از زمان
بازنشسته شده‌اند با نابرابری دریافت مستمری مواجه هستند،گفت: این افراد عایدی
یکسانی از صندوقهای بازنشستگی ندارند و این موضوع در سایر صندوق‌ها نیز مصداق
دارد.
معاون
اقتصادی وزیر رفاه با اشاره به اینکه صندوق‌ها با عدم توازن بین منابع و
مصارف مواجه هستند، گفت: صندوق‌ها با یک کسری بزرگ مالی مواجه هستند و بعضی از این
صندوق‌ها برای انجام تعهدات جاری‌شان نیز با کسری منابع مواجه شده‌اند که از جمله
آنان صندوق بازنشستگی کشوری، لشگری و صندوق فولاد هستند و برخی از صندوق‌ها نیز
منابعی ندارند و تنها مصارف دارند مانند صندوق هما که البته اسم آن را نمی‌توان
صندوق گذاشت.
کسانی
که تحت پوشش صندوق هستند با گونه‌هایی از تبعیض و نابرابری از خدمات صندوق روبه‌رو
هستند این موضوع چه در بین صندوق‌ها و چه در درون صندوق‌ها رخ داده است که البته
عامل ایجاد چنین وضعیتی صندوق‌ها نیستند، بلکه به صندوق‌ها تحمیل شده است.
میرزایی
خاطر نشان کرد: برخی از صندوق‌ها نیز بر اساس محاسبات اکچوئری برای انجام تعهدات
آتی با مشکل مواجه هستند که می‌توان صندوق تأمین اجتماعی را مثال زد.
وی
افزود: مدیران صندوق‌ها از ابتدا تا انتهای سال برای پرداخت هزینه‌ها و مستمری با
پیگیری‌های چند وجهی مواجه هستند و در اینباره دشواری‌های زیادی برای تأمین منابع
وجود دارد که البته این موضوع هم در بخش بیمه‌ای و هم در بخش اقتصادی‌شان وجود
دارد.
میرزایی
با بیان اینکه نگرانی‌های زیادی پیرامون پرداخت مستمری‌ها با وجود کمک دولت وجود
دارد،گفت: دولت در سال‌های اخیر با وجود کسری منابع و نبود پول کافی در حال کمک
به صندوقهای بازنشستگی است و با این حال نگرانی‌هایی وجود دارد.
معاون
اقتصادی وزیر رفاه با بیان اینکه از موضع دولت مسئله صندوقهای بازنشستگی جدی‌تر و
پیچیده‌تر است،گفت: دولت بر اساس وظایف قانونی مسئول تأمین کسری را بر عهده گرفته
است که در این میان صندوق کشوری و لشگری مورد حمایت قرار گرفته‌اند چرا که
کارمندان رسمی دولت بودند.
* سالانه کمک‌های دولتی به صندوق‌ها 15 درصد رشد
می‌کند
وی
افزود: در قانون برای تأمین کسری منابع صندوق‌ها تعهداتی بر گردن دولت نهاده شده
اما اندازه و ماهیت آن بسیار قابل تأمل است؛ به طور متوسط سالانه 15 درصد کمک‌های
دولتی به صندوقهای بازنشستگی رشد کرده است و این رقم امسال به حدود 40 هزار
میلیارد تومان رسیده است؛ این رقم معادل یارانه نقدی پرداختی دولت به مردم است.
میرزایی
گفت: دولت از سال 89 به بعد بخش بزرگی از گفت‌وگوها و دیدگاهایش را پیرامون اصلاح
نظام‌های پرداخت نقدی یارانه‌ها صرف کرده است؛ اینکه آیا اساساً باید پرداخت شود و
یا خیر و اینکه چه روشی و چه گروهی مشمول این یارانه نقدی هستند از جمله این
سوالات بود.
وی
گفت: پرداخت یارانه نقدی بین 70 میلیون شهروند ایرانی توزیع می‌شود و از حیث
توزیع نوعی پرداخت عادلانه به حساب می‌آید اما کمکی که دولت به صندوق‌ها می‌کند،
تقریبآً بین 6 میلیون مستمری‌بگیر توزیع می‌شود و این مسئله اصلی است که گروه خاصی
از شهروندان از کمک‌های بزرگ دولتی بهره‌مند می‌شوند.
معاون
اقتصادی وزیر رفاه در ادامه به تفاوت‌های پرداخت یارانه نقدی و کمک‌های دولتی به
صندوقهای بازنشستگی پرداخت و افزود: در خصوص پرداخت یارانه نقدی با توجه به الزام
قانون حرکت می‌شود و امکان تغییر آن با اصلاح فرآیندهای قانونی وجود دارد اما
مستمری به عنوان یک مطالبه حقوقی و جدی غیرقابل تغییر درآمده است حتی آنقدر که
مستمری برای یک بازنشسته به عنوان یک حق شناخته شده است برای ایجاد یک شغل برای
بیکاران چنین حقی قائل نشده‌اند.
معاون
اقتصادی وزیر رفاه با تأکید بر اینکه 40 هزار میلیارد تومانی که از سوی دولت برای
پرداخت هزینه‌های صندوقهای بازنشستگی تأمین شده، مورد توجه قرار نگرفته است،گفت:
موضوع تأمین منابع صندوقهای بازنشستگی از چند جهت مهم‌تر از پرداخت یارانه‌های
نقدی به عموم مردم است چرا که یارانه نقدی در یک سقفی محدود شده و امکان افزایش آن
وجود ندارد از طرفی امید داریم با اصلاح فرآیند شناسایی و تکمیل بانک‌های
اطلاعاتی این رقم نیز کاهش داشته باشد.
میرزایی
تأکید کرد: کمک دولت به صندوق‌ها نه تنها سقف محدودی ندارد بلکه به طور متوسط
سالانه 15 درصد افزایش پیدا می‌کند و پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تا 10 سال
آینده تقریبا همه بودجه دولت مصروف کمک به صندوقهای بازنشستگی شود.
کمک دولت به
صندوق‌ها نه تنها سقف محدودی ندارد بلکه به طور متوسط سالانه 15 درصد افزایش پیدا
می‌کند و پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تا 10 سال آینده تقریبا همه بودجه دولت
مصروف کمک به صندوقهای بازنشستگی شود.
وی
با بیان اینکه دولت به صندوقهای بازنشستگی بدهی نیز دارد، گفت: قطعاً بدهی
دولت به صندوق کشوری و لشکری بیش از رقم حمایتی دولت نیست، امسال دولت رقمی حدود
22 هزار میلیارد تومان از محل بودجه سالانه به صندوق بازنشستگی کشوری کمک کرده است
و سال گذشته نیز این رقم در محدوده 17 هزار میلیارد تومان بود.
* وضعیت سرمایه‌گذاری‌های صندوقهای
بازنشستگی
میرزایی
در ادامه این میزگرد اقتصادی با اشاره به وضعیت سرمایه‌گذاری‌های صندوقهای
بازنشستگی و دارایی‌های آنان اظهار داشت: عمده دارایی‌های صندوقهای بازنشستگی را
بنگاه‌ها تشکیل می‌دهند و جمع کل ارزش دارایی‌های صندوق‌ها در مجموع 100 هزار
میلیارد تومان برآورد می‌شود،اما برآورد شخصی من این است که معادل دو برابر میزان
سرمایه‌گذاری‌ها را مطالبات صندوق‌ها از دولت و بانکها تشکیل می‌دهد.
معاون
اقتصادی وزیر رفاه همه صندوقهای 18 گانه درمجموع از دولت و بانکها (بابت بدهی
اکچوئری) در مجموع 200 هزار میلیارد تومان طلب دارند که در طول 4 دهه و بتدریج
انباشته شده افزود: بنابر این موضوع مطالبات انباشته شده دلیل مهمی برای کوچک بودن
سهم بازدهی سرمایه‌گذاری‌ها در تامین مصارف امروزه صندوق‌هاست. بخش بزرگی از
دارایی‌های صندوقهای بازنشستگی که می‌توانست سرمایه‌گذاری شده و از محل سود آن
مشکلات را رفع کرد، به صورت مطالبات مانده است.
* 11 هزار میلیارد تومان از مطالبات تأمین
اجتماعی پرداخت شد
میرزایی
گفت: دولت یازدهم 11 هزار میلیارد تومان از بدهی‌هایش را به سازمان تأمین اجتماعی
با واگذاری بنگاه‌ها پرداخت کرده است و با اصلاح طرح کسب و کار رایتل حدود 4 هزار
میلیارد تومان با این صندوق کمک کرده است که مجموعاً به 15 هزار میلیارد تومان می‌رسد
ضمن آنکه تمام کسری‌های موجود در صندوقهای بازنشستگی را پذیرفته و درسالهای گذشته
پرداخت کرده و علاوه بر آن مبلغ مستمری را در هر سه سال با نرخی بالاتر از تورم
افزایش داده است حتی با وجود آنکه به عنوان مثال هنوز اکچوئری صندوق بازنشستگی
فولاد تأیید نشده از سال 95 بطور علی الحساب مستمری بازنشستگان این صندوق را
پرداخت کرده است.
معاون
اقتصادی وزیر رفاه با اشاره به مصوباتی که در گذشته به صندوق‌ها تحمیل شده و منابع
آنها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، گفت: بازنشستگی‌های پیش از موعد، همسان‌سازی و هم‌ترازی
حقوق در کنار جهش‌های یکباره در حقوق و مستمری‌ها از جمله مصوباتی هستند که در
گذشته منابع صندوق‌ها را با چالش مواجه کرده‌اند.
میرزایی
با ابراز تأسف از اینکه صندوق‌ها به نوعی قربانی پوپولیسم در حوزه سیاست شده‌اند
گفت صندوق‌ها را به عنوان محملی برای خرید آراء در بازار سیاست در نظر می‌گرفتند.
* کاهش فساد = افزایش رقابت‌پذیری و
کارکرد صندوقهای بازنشستگی
وی
راهکار دیگر برای خروج از چالش جدی صندوق‌ها را کمک به اصلاح و بهبود محیط سیاسی،
اجتماعی و اقتصادی حوزه عملیاتی این نهادها اعلام کرد و گفت: به طور مثال به
اندازه‌ای که فساد را کاهش داده و در ادامه به اندازه‌ای که اقتصاد رقابتی‌تر شده
و شفافیت افزایش می‌یابد، صندوق‌ها نیز سود خواهند برد.
معاون
اقتصادی وزیر رفاه تأکید کرد: به اندازه‌ای که فساد در اقتصاد افزایش پیدا می‌کند
صندوق‌ها نیز دچار زیان می‌شوند و از این حیث شاید زیان صندوق‌ها نسبت به سایر
سازمانها و بنگاههای مالی و اقتصادی بیشتر باشد؛ بنابراین به همان اندازه‌ای که
محیط نهادی را بهبود می‌بخشیم و کیفیت نهادی را ارتقاء می‌دهیم، عملاً به پایداری
صندوق‌ها کمک کرده‌ایم.
میرزایی
کمک دیگر به صندوق‌ها را ایجاد محیطی ثابت و دارای پایداری در اقتصاد اعلام کرد و
گفت: بخش مهمی از آسیب‌هایی که صندوق‌ها در بخش اقتصادی می‌بینند از بی‌ثباتی و
نوسانات اقتصاد کلان است که به عنوان مثال نوسانات بازار پول و بازار سرمایه از
جمله آنها بود؛ در اینباره نرخهای سودی که در بازار بانکی تعیین شد، آسیب جدی به
بنگاههای اقتصادی وارد کرد.
وی
افزود: بخش عمده‌ای از هزینه‌های بنگاههای اقتصادی زیرمجموعه صندوقهای بازنشستگی
ناشی از هزینه‌های تأمین مالی است که با نرخهای سود 30 درصدی باید بازپرداخت می‌شدند
بنابر این به هیچ وجه و با هیچ شرایطی این صندوق‌ها حتی با معجزه هم نمی‌توانند
چنین حاشیه سودی را ایجاد کنند که امکان پرداخت هزینه‌های نظام بانکی باشد.
* عامل دیگر آسیب به دارایی‌های صندوق‌ها؛
بازارسرمایه
معاون
اقتصادی وزیر رفاه آسیب‌های ناشی از رکود بازار سرمایه را نیز مؤثر دانست و گفت:
افت‌ها و سقوط‌های بازار سرمایه نیز در کاهش ارزش دارایی‌های بنگاههای صندوقهای
بازنشستگی اثرگذار بودند که به عنوان مثال صندوق روستائیان 33 درصد از دارایی‌های
خود را به دلیل افت‌های بازار سرمایه از دست داده است.
وی
افزود: تغییرات در بازار ارز و مشکلاتی از این قبیل چالش‌های جدی پیش روی صندوقهای
بازنشستگی بود، بنابر این به طور خلاصه و کوتاه می‌توان گفت که ایجاد ثبات در
ایجاد اقتصاد و جلوگیری از نوسان و کمک به شکل‌گیری اقتصاد بارور یعنی ایجاد رشد
اقتصادی بالا در کنار پایداری سایر عوامل به وضعیت صندوق‌ها کمک خواهند کرد.
میرزایی
با بیان اینکه متوسط رشد اقتصادی و رشد اشتغال 4 دهه گذشته دو درصد بوده است،گفت:در
این شرایط نمی‌توان انتظار داشت که صندوق‌ها در سرمایه‌گذاری‌ها معجزه کنند.
وی
راهکار دیگر برای کمک به صندوقهای بازنشستگی را ایجاد بازار رقابتی در بین مدیران
کشور دانست و افزود: شکل‌گیری بازار رقابتی مدیران نکته بسیار کلیدی برای کشور
است؛ صندوق‌ها همواره حوزه نفوذ سیاستمداران بوده‌اند.
معاون
اقتصادی وزیر رفاه در پاسخ به این پرسش که راهکار شما برای پرداخت بدهی‌های دولت
به صندوقهای بازنشستگی چیست، خاطر نشان کرد: در شرایط فعلی امکان پرداخت بدهی‌های
دولت به صورت نقد وجود ندارد و ادامه بنگاه‌داری صندوق‌ها به صلاح آنان نیست و
باید به مرور از بنگاههای موجود خارج شوند.
* خروج از بنگاه‌داری برای صندوق‌ها
امکانپذیر نیست اما باید خارج شوند
وی
افزود: اگر چه در عمل موضوع خروج از بنگاه‌داری صندوقهای بازنشستگی امکانپذیر
نیست، چرا که با توجه به شرایط فعلی بازار سرمایه امکان جابه‌جایی آنها وجود ندارد
. دیگر اینکه بخش عمده‌ای از این پرتفو در صنعت فولاد یا سایر صنایعی است که با
شرایط امروزی بازار سرمایه امکان واگذاری و فروش و خروج از آنها وجود ندارد همچنین
اگرچه تأدیه بدهی‌های دولت به صندوق‌ها به صورت رد دیون و ارائه بنگاه اگرچه راه
حل مناسبی نیست ولی در شرایط کنونی باید از آن استقبال کرد.
میرزایی
با اشاره به اینکه روش‌های دیگری برای پرداخت دیون صندوق بازنشستگی وجود دارد،
گفت: بخشی از این مطالبات می‌تواند از محل انفال یا سایر دارایی‌های دولت در کشور
پرداخت شود یا اینکه بخشی از زیربناها و زیرساخت‌ها قابل واگذاری به بنگاه‌ها است.
معاون
اقتصادی وزیر رفاه با بیان اینکه بسته پیشنهادی مفصلی از طریق صندوق‌ها برای نحوه
پرداخت مطالبات آنان تهیه شده است، گفت: اراده جدی برای انجام این تعهدات به طول
کامل در دولت وجود دارد.
وی
در پاسخ به این سوال که با توجه به شرایط فعلی اقتصاد آیا موج نکول از بانکها و
بیمه‌ها به صندوق‌ها هم خواهد رسید، گفت: به شدت چنین چیزی امکانپذیر است چرا که
اقتصاد کشور زنجیره به هم پیوسته است و همین الان محدودیت‌هایی که نظام بانکی دارد
آثارش را در مدیریت بنگاههای اقتصادی گذاشته است.
میرزایی
در رابطه با نکول در صندوقهای بازنشستگی گفت: اگر بدهی‌ها به خوبی مدیریت
نشوند، به زودی این موج نیز می‌تواند به صندوق‌ها برسد و آسیب جدی وارد کند.
منبع:
فارس