رقابت و رویه باطل، باعث بحران بانکی شد

پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)- کارشناس مسائل اقتصاد با بیان اینکه رقابت باطل باعث بحران در نظام بانکی شده است، گفت: بانک مرکزی چشمان خود را بسته بود و حالا که کار از کار گذشته، تازه به فکر نظارت و اقدام افتاده است.

آلبرت بغزیان در گفتگو با الف، در خصوص تائید بانک مرکزی بر زیان دهد بودن بانک‌های کشور و دلایل آن، اظهار کرد: دلیل اصلی زیان ده بودن بانک‌ها پرداخت سود به سپرده‌های با بالا است که این نرخ را برای حفظ منابع خود پرداخت کردند؛ همچنین وام‌های ارزان یا به‌صورت تکلیفی یا به‌صورت هبه دادند که برگشت داده نشده و تبدیل به معوقه و به عدم وصول‌شده است.
وی افزود: البته اینکه بانک‌ها در این مواقع با حساب‌سازی‌هایی که انجام دادند، به‌نوعی بعضی از زیان‌های مشخص و یا هزینه‌ها در صورت‌های مالی خود وارد نکردند و سود را نشان داده و توزیع کردند تا بتوانند نزد رقبای خود، هم وضعیتشان را مناسب نشان دهند و هم اینکه قیمت آن‌ها در بورس حفظ شود.
این کارشناس مسائل اقتصاد ادامه داد: اقدام بانک‌ها به‌نوعی تخلف است و بانک مرکزی تازه به این فکر افتاده است که به این موضوع رسیدگی و شفاف‌سازی کند، حالا که کار از کار گذشته است؛ البته همه بانک همین رویه را انجام دادند و مدیرعاملی که از بانکی به بانک دیگر جابه‌جا می‌شود، همان روش قبلی را دوباره در بانک جدید اجرا می‌کند که سود نشان دادند، اما بعداً زیان حاصل شد.
آلبرت بغزیان با بیان اینکه با بررسی می‌توان متوجه شد که مدیران عامل بانک‌ها افراد مشخصی بودند که از این بانکی به بانک جدید رفتند، گفت: امروز بخشی از دارایی‌های بانک‌ها بلوکه‌شده و به‌عنوان بدهی هستند و یا اینکه مدیران منابع را به سمت ساخت‌وساز و ساختمان بردند و به سمت بنگاه‌داری رفتند.

سودهای ویژه به افراد ویژه
به گفته وی، بانک‌ها به سپرده‌های مردم سود پرداخت کردند، اما به برخی از حساب‌های ویژه و حتی افراد ویژه سودهای بالایی دادند تا این افراد پول را از بانک خارج نکنند، مثلاً بانک به افراد عادی سود با نرخ 16 درصدی می‌دهد، اما به برخی 22 درصد سود سپرده پرداخت و توزیع می‌کند و با جذب سپرده‌ها، منابع را به سمت بنگاه‌داری و مسکن بردند که اکنون پول در این بخش‌ها بلوکه‌شده یا قیمت‌ها پایین آمده است که باید املاک را فروخته تا بتواند نیاز وجوه در گردش را تأمین کند و این میزان زیان بانک‌ها افزایش داده است.
استاد دانشگاه تهران در پاسخ به این سؤال که چگونه بانک‌ها نرخ سود بالایی پرداخت می‌کنند، درحالی‌که در اقتصاد امروز این نرخ تأمین نمی‌شود، بیان داشت: تورم به خاطر افزایش نرخ ارز، تزریق بی‌رویه پول، کسری بودجه پنهان و بی‌انضباطی مالی دولت ایجادشده است که نرخ ارز بیشترین تأثیر را داشت و دارد که این موارد باعث بالا رفتن هزینه تولیدشده و از طرفی مردم برای حفظ ارزش پول خود به دنبال بازارهای ارز، طلا، مسکن و زمین رفتند.

ماراتون سود ایجاد شد
آلبرت بغزیان تصریح کرد: بانک‌ها به‌نوبه خود وارد این بازارها شده و برای اینکه منابع را نگهدارند، نرخ سود به سپرده پرداخت کردند و ماراتون سود ایجاد شد که هر بانکی به روشی اقدام می‌کرد که این موضوع هزینه تولید را افزایش داد؛ تولیدکننده وام با نرخ سود بالا دریافت کرد و به‌جای تأمین مالی از بورس بانک محور شدیم.
وی با تأکید بر اینکه بانک هزینه‌ها را به تولید تحمیل می‌کند و کرد، گفت: تولیدکننده برای جبران سود بانکی، قیمت کالای تولیدی خود را افزایش می‌دهد و باز دوباره تورم ایجاد خواهد شد. بانک برای جذاب شدن سپرده‌گذاری، دوباره نرخ سود را افزایش می‌دهد، البته خود بانک‌ها از این وضعیت سو استفاده کرده تا از افزایش نرخ رشد تورم سودی به دست بیاورد و به همین دلیل سراغ بنگاه‌داری رفت.

کارشناس مسائل اقتصاد اضافه کرد: نظام بانکی کشور در یک دوره باطل افتاده است، زیرا هر اقدامی به عکس‌العمل شاخص‌ها منجر شده که باید این دور باطل شکسته شود؛ به‌جز دولت، هیچ فردی قدرت شکستن این دور باطل را ندارد. دولت باید نرخ ارز را مدیریت کند تا نوسان آن کم کاهش یابد که ورود به این بازار که سودآور نباشد.
آلبرت بغزیان در خصوص مؤسسات مالی و اعتباری هم گفت: برخی از مؤسسات مالی و اعتباری در این وضعیت اقتصادی، سودهای بسیار بالایی به سپرده‌ها پرداخت کرده و می‌کنند، بدون اینکه مردم بررسی کنند که این سود باید از کجا تأمین شود، درحالی‌که پول‌های مردم به زمین و مسکن، ارز و... تبدیل‌شده است و اکنون‌که مردم پول خود را طلب می‌کنند، این مؤسسات مالی نمی‌توانند، جوابگو باشند که نمونه آن مثل ثامن، میزان و... وجود دارد.
وی ادامه داد: مدیران بانک‌ها منابع را به سمتی بردند که فکر می‌کردند، رقیبشان نمی‌رود، ولی همه به یک سمت رفتند و نهادی که در موضوع می‌توانست ناظر باشد و تخلف و فساد را کشف کند، بانک مرکزی بود که چشم‌هایش را بسته است و اکنون وارد موضوع شده و می‌گوید این روش بانک‌ها درست نیست و درحالی‌که ناظر نباید درب را برای این اتفاقات باز می‌گذاشت تا سوءاستفاده رخ دهد.

وزیر اقتصاد مستأصل شده است
کارشناس اقتصادی با طرح این موضوع که مردم اکنون باید چه‌کار کنند و سیگنال‌های غلط به آن‌ها داده‌شده که به سمت بازارهای کاذب رفتند، گفت: بانک مرکزی ابتدا باید نوسان نرخ ارز را کم و محدود کند که به گفته خودش نمی‌تواند، زیرا ارز به میزان کافی در اختیار ندارد.
آلبرت بغزیان تأکید کرد: بانک مرکزی از طرفی باید مانع اختلاس‌ها و فسادها شود که به این وظیفه عمل نکرد. بانک برای جذب منابع بودند، مثلاً وقتی به بانک‌ها ابلاغ می‌شود که نرخ سود سپرده 16 درصد و نرخ سود تسهیلات 18 درصد است، باید این موضوع رعایت شود که اگر نشد یعنی فقط روی کاغذ بوده است نه در اجرا و تأثیر ندارد.
وی با اشاره به اینکه مدیرانی باید را برای نظام بانکی تعیین و انتخاب شود که دستورات بانک مرکزی را رعایت کند، بیان کرد: سوا این است که از کدام بانک باید شروع شود؛ امروز اگر بانکی نرخ سود سپرده را کاهش دهد، ممکن است پول‌ها به سمت بانک دیگر برود، بنابراین باید همه نظام بانکی باهم عمل و اقدام کنند، یعنی همه باید باهم نرخ سود را با کاهش دهند که این از اختیارات و اقتدار که بانک مرکزی می‌تواند نشئت بگیرد.
کارشناس مسائل اقتصاد گفت: بانک‌ها نگاه بخش خصوصی را دارند و می‌خواهند سهامداران خود را خوشحال کنند و در اینجا نهادی که باید انتفاعی عمل کرده و نگاه منافع عمومی را داشته باشد، وزارت اقتصاد و بانک مرکزی است که البته وزارت اقتصاد تلاش خود را انجام داده ولی اکنون هم وزیر اقتصاد مستأصل شده است که با او بخصوص وزارت صنعت و معدن همکاری نمی‌کنند.

زمان نوشداروی که باید به خورد مریض می‌دادند، گذشته، اما...
آلبرت بغزیان در مورد ضعف بانک مرکزی و عدم استقلال این بانک در زیان ده شدن بانک‌ها اظهار کرد: اکنون نسبت به نوشداروی که باید به خورد مریض می‌دادند، کمی دیر شده است، ولی همین‌الان هم که شروع‌شده، خوب است و باید حتماً رسیدگی و شفاف‌سازی رخ دهد تا هر چه زودتر مشخص شود زیرا اکنون نگرانی در ذهن مردم ایجادشده است.
وی تصریح کرد: بانک مرکزی باید مشخص کند تا مردم بدانند در چه بانکی سپرده‌گذاری کرده و با چه مدیرعاملی سروکار دارند و باید افراد سالم و معتمد به مدیریت بانک‌ها منصوب شوند، هرچند سهامداران، مدیران را انتخاب می‌کنند ولی برخی از سپرده‌گذاران بزرگ ممکن است بانفوذ مدیرعاملی را تعیین کنند که بتواند منافع آن‌ها را حفظ کند.
این استاد دانشگاه در مورد عواقب زیاده دهی و حتی ورشکستگی بانک‌ها در اقتصاد کشور، تأکید کرد: یکی از نشانه‌های وخامت اقتصاد کشور ورشکسته شدن و زیان ده شدن بانک‌ها است، هرچند هنوز نمی‌توان عنوان ورشکستگی را برای بانک‌ها استفاده کرد، ولی سال بعد این‌گونه نیست.
آلبرت بغزیان در پایان گفت: بانک‌ها باید انضباط مالی داشته باشند و سودهای کلان را به سپرده‌گذاران پرداخت نکنند، املاک و ساختمان‌ها را فروخته و وظیفه اصلی خود را انجام دهند اما اگر روش خود را اصلاح کنند، مگر این‌که نمی‌خواهند در این راستا قدم بردارند که ممکن است به سمت ورشکستگی حرکت کنند.

منبع: بخش اقتصادی الف