رشد تسهیلات بیش از نقدینگی و سپرده ها، افزایش همزمان بدهی دولت و بانک ها

پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)- رشد مستمر بدهی دولت به بانک‌ها 66 درصد کل بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی را تشکیل می‌دهد، به گونه‌یی که از بدهی 142 هزار میلیارد تومانی بخش دولتی به بانک‌ها، بدهی دولت به بانک‌ها 138.6 هزار میلیارد تومان و بدهی شرکت‌های دولتی به بانک‌ها 3.7 هزار میلیارد تومان است.

افزایش بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی و بدهی دولت به بانک ها، افزایش بدهی بانک ها به بانک مرکزی، رشد بالاتر سپرده کوتاه مدت نسبت به نقدینگی و سپرده های بلندمدت، رشد بالای تسهیلات دهی در سال 95، و کاهش تنخواه دولت از بانک مرکزی، بخشی از شاخص های عمده پولی و بانکی مهر ماه 1395 است که نشان می دهد اقتصاد ایران در شرایط کنونی اقتصاد به چه سمتی میل می کند.

وضعیت بدهی دولت به بانک ها که به رقم 138 هزار میلیارد تومان رسیده و وضعیت بدهی بانک ها به بانک مرکزی که به 98 هزار میلیارد تومان رسیده، نشان می دهد که تحت تاثیر کسری بودجه و منابع دولت، که منجربه افزایش بدهی دولت به بانک ها شده، بانک ها نیز برای تامین منابع خود، مبالغ بیشتری به بانک مرکزی بدهکار شده اند و به صورت همزمان به صورت از این جیب به آن جیب، هر دو بدهی روبه افزایش است.

 

وضعیت بدهی دولت به بانک‌ها و بانک مرکزی نشان می‌دهد که در مهر ماه 95 مانده بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی از مرز 200 هزار میلیارد تومان گذشته و به 204 هزار میلیارد تومان رسیده که شامل بدهی دولت به سیستم بانکی به میزان 173 هزار میلیارد تومان و بدهی شرکت‌های دولتی به سیستم بانکی به میزان 30.9 هزار میلیارد تومان بوده است.

در ترکیب بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی، رشد مستمر بدهی دولت به بانک‌ها مهمترین بخش را تشکیل می دهد که اکنون به 138.6 هزار میلیارد تومان رسیده و 66 درصد کل بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی را تشکیل می‌دهد، به گونه‌یی که از بدهی 142 هزار میلیارد تومانی بخش دولتی به بانک‌ها، بدهی دولت به بانک‌ها 138.6 هزار میلیارد تومان و بدهی شرکت‌های دولتی به بانک‌ها 3.7 هزار میلیارد تومان است.

گزیده آمارهای اقتصادی بانک مرکزی در مهرماه 95 وعملکرد بخش پولی و بانکی نشان می دهد که 68درصد بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی را بدهی دولت به بانک ها تشکیل می دهد. 

روند طبیعی در افزایش بدهی دولت به بانک مرکزی، استفاده از تنخواه بودجه در نیمه اول هر سال و بازپرداخت آن از سوی دولت در نیمه دوم باعث شده در مهر ماه امسال بدهی دولت به بانک مرکزی به 34.3 هزار میلیارد تومان برسد که معادل 17 درصد کل بدهی بخش دولتی است و البته از رقم 35 هزار میلیارد تومان شهریور کمتر شده است. اما بدهی دولت به بانک‌ها به رقم بالای 138 هزار میلیارد تومان رسیده و طی سه سال اخیر نیز از 61 هزار میلیارد تومان در خرداد 92 به 138 هزار میلیارد تومان در مهر  95 رسیده و طی سه سال معادل 77 هزار میلیارد تومان یا معادل 127 درصد رشد کرده است.

 

بر این اساس، این پرسش اساسی وجود دارد که تحت تاثیر چه عواملی رشد بدهی دولت به بانک‌ها همچنان رو به افزایش است و تسهیلات تکلیفی دولت به بانک‌ها، مسکن مهر، طرح‌های صنعتی و... تا چه حد بار مالی برنامه‌های دولت را به بانک‌ها تحمیل کرده و چه بخش‌هایی بیشترین درخواست تسهیلات بانکی را از سوی دولت به بانک‌ها ارائه کرده است.

 

رشد 28 درصدی بدهی بخش دولتی در یکسال

کل بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی در یک‌سال اخیر 28.2 درصد و در  7ماه اول سال 95 معادل 17.3 درصد رشد کرده است. همچنین بدهی دولت به سیستم بانکی در طول  7 ماه اول 20.5 درصد رشد کرده است.

رشد بدهی دولت به بانک مرکزی 53.1 درصد در طول یک‌سال و 40.8 درصد در طول  ماه اول سال 95 بوده است. این در حالی است که رشد بدهی دولت به بانک‌ها 29.3  درصد در طول یک‌سال و 16.4 درصد در طول  7 ماه اول سال جاری بوده است.

 

 ضریب فزاینده 6.78 شد

در پایان مهرماه نقدینگی با رشد 12 ماهه 28.7 درصد، به 1137 هزار و 990 میلیارد تومان رسید که در مقایسه با اسفند ماه سال گذشته 11.9 درصد افزایش داشته است.

ضریب فزاینده نیز به عدد 6.89 افزایش یافته و نشان‌دهنده این است که از مبلغ پایه پولی 165 هزار میلیارد تومان پایه پولی موجود، بانک‌ها گردش مالی و نقدینگی قابل توجهی داشته و باعث افزایش ضریب تکاثر یا خلق پول شده‌اند.

 

پول و شبه پول

همچنین حجم پول با 145 هزار میلیارد تومان در مهر  95، در 12ماهه منتهی به مهر ماه 25.9 درصد و در 7 ماه اول سال جاری معادل 6.1 درصد رشد داشته است. حجم شبه‌پول شامل سپرده درازمدت و قرض‌الحسنه نیز 993 هزار میلیارد تومان بوده که رشد 28.7 درصدی در طول یک‌سال اخیر و 12.8 درصدی در  7 ماه اول سال داشته است.

 

رشد کوتاه مدت بیش از بلندمدت و نقدینگی

از این مبلغ 923 هزار میلیارد تومان آن معادل 93 درصد سپرده درازمدت بوده که رشد 28.6 درصدی در طول یک‌سال اخیر و 12.8 درصدی در  7 ماه اول امسال داشته است.

سپرده بلندمدت با رقم 490 هزار میلیارد تومان با رشد 25.9 درصدی سهم 53 درصدی از سپرده‌های درازمدت داشته است. همچنین سپرده‌های کوتاه‌مدت نیز با رقم 433 هزار میلیارد تومان با رشد 31.8 درصدی سهم 47 درصدی از سپرده‌های درازمدت داشته است. رشد این دو سپرده نشان می دهد که رشد سپرده کوتاه مدت بیش از سپرده بلندمدت بوده است و در 7 ماه اول امسال نیز کوتاه مدت با رشد 17 درصدی بیش از رشد 9.3 درصدی بلندمدت، رشد داشته است.

بر این اساس رشد سپرده کوتاه‌مدت بالاتر از رشد نقدینگی و سپرده غیر دیداری و بلندمدت بوده است و در  7 ماه اول سال جاری، تحت تاثیر تصمیم‌گیری‌های فعالان اقتصادی، سپرده‌گذاران ترجیح داده‌اند پول خود را به صورت کوتاه‌ مدت نگهداری کنند تا در هر لحظه تصمیم بگیرند که چه نوع دادوستد و سرمایه‌گذاری انجام دهند و این موضوع باعث شده که رشد سپرده کوتاه‌مدت بالاتر از بلندمدت باشد. 

 

رشد بالای تسهیلات دهی در سال 95 

 گزیده آمارهای اقتصادی مربوط به مهر ماه 1395 که به تازگی توسط بانک مرکزی منتشر ‌شده نشان می‌دهد بدهی بخش غیردولتی یا تسهیلات بانک‌ها نیز در مهر  95 به رقم 852 هزار میلیارد تومان رسیده که رشد 27.4 درصدی در طول یک‌سال و 15.7 درصدی در  7ماه اول سال جاری داشته است. این موضوع نشان می‌دهد که رشد تسهیلات دهی بانک‌ها در 7 ماه اول سال 95 نسبت به رشد نقدینگی و رشد سپرده‌های غیردولتی بالاتر بوده است.

براساس رشد تسهیلات دهی بانک ها در سال 95 که پیش بینی می شود معادل 460 هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شود، پیش بینی می شود که رشد تسهیلات دهی بانک ها در سال جاری، بالاترین رقم را در سال های اخیر به خود اختصاص دهد.

سپرده غیردولتی نیز با رقم 1105 هزار میلیارد تومان رشد 29 درصدی در یک‌سال و 12.8 درصدی در 7 ماه اول سال 95 داشته است.

 

 

 

 

 سهم بالای غیردولتی‌ها از سپرده و تسهیلات

سهم بانک‌های غیردولتی با رقم 797 هزار میلیارد تومان سپرده به 72 درصد کل سپرده‌های غیردولتی بانک‌ها رسیده است. همچنین سهم بانک‌های غیردولتی یا خصوصی با رقم 528 هزار میلیارد تومان بدهی غیردولتی، به میزان 62 درصد کل تسهیلات بانک‌ها یا بدهی بخش غیردولتی به بانک‌ها رسیده است.

 

  سهم تخصصی‌ها از تسهیلات 2برابر جذب سپرده

سهم بانک‌های تجاری از مانده تسهیلات بانک‌ها 15 درصد و سهم بانک‌های تخصصی 22.95 درصد کل بدهی بخش غیردولتی به بانک‌ها بوده است.

در بخش جذب سپرده نیز سهم بانک‌های تجاری از کل جذب سپرده بانک‌ها به میزان 17.7 درصد و سهم بانک‌های تخصصی نیز 10.22 درصد بوده است.

به عبارت دیگر، در حالی که بانک‌های غیردولتی یا خصوصی 10 درصد بیش از سهم خود در پرداخت تسهیلات، در جذب سپرده‌های بانکی موفق بوده‌اند، اما بانک‌های تخصصی با وجود سهم 10 درصدی در جذب سپرده، 23 درصد تسهیلات را پرداخت کرده‌اند، به عبارت دیگر بانک‌های تخصصی بیش از دو برابر سهم خود در جذب سپرده، توانسته‌اند تسهیلات پرداخت کنند و سهم قابل توجهی در تامین نیاز واحدهای اقتصادی به وام و نقدینگی داشته‌اند. 

قرض‌الحسنه با رقم 52.57 هزار میلیارد تومان رشد 11.9 درصدی در  7ماه اول داشته و سهم آن به رقم اندک 5.3 درصد کل سپرده غیردیداری بانک‌ها رسیده است.

 

 بدهی بانک‌ها 98 هزار میلیارد تومان

سپرده قانونی بانک‌ها در مهر  95 به رقم 116.34 هزار میلیارد تومان رسیده که رشد 21 درصدی در طول یک‌سال و 14.1 درصدی در طول  7ماه داشته است. سپرده قانونی در 7 ماهه اول امسال 14.1 درصد و سپرده دیداری نزد بانک مرکزی 16.1 درصد رشد داشته است. 

سپرده بخش دولتی نزد بانک مرکزی در یک سال منتهی به مهر ماه با 21.8 درصد کاهش به 36 هزار و 180 میلیارد تومان رسیده که البته در 7 ماهه اول امسال 7 درصد رشد نشان می‌دهد.

 

 حجم اسکناس معادل 48.21 هزار میلیارد تومان با رشد 9.3 درصدی در طول یک‌سال بوده که 32.65 هزار میلیارد در دست اشخاص، 10.37 هزار میلیارد تومان نزد بانک‌ها و 5.19 هزار میلیارد تومان نزد بانک مرکزی بوده است. حجم اسکناس و مسکوک در دست اشخاص رشد 7.5 درصد در بازه زمانی یکساله داشته است. البته در هفت ماهه امسال میزان اسکناس و مسکوک 12.2 درصد افت داشته است.

بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی نیز به رقم 98.19 هزار میلیارد تومان رسیده که رشد 15.5 درصد در طول یک‌سال و 17.4 درصد در طول  7ماه اول داشته است.

بدهی‌های ارزی بانک مرکزی نیز معادل 150 هزار میلیارد تومان اعلام شده که کاهش 9.9- درصدی در طول یک‌سال اخیر داشته است.

 

کاهش 10 هزار میلیارد تومانی تنخواه

دولت در سال جاری 10 هزار و 50 میلیارد تومان تنخواه از بانک مرکزی دریافت کرد و در حالی که باید تا پایان سال این تنخواه به حساب بانک مرکزی بازگردد، در مهر ماه فقط 1100 میلیارد تومان از این تنخواه تسویه شده است.

بر اساس آمارهای خلاصه دارایی‌ها و بدهی‌های بانک مرکزی مجموع دارایی‌های خارجی بانک مرکزی در پایان مهر ماه امسال به رقم 340 هزار و 370 میلیارد تومان رسیده است که نسبت به ماه مشابه سال قبل 3.3 درصد و در مقایسه با اسفند سال گذشته 3.2 درصد کاهش داشته است.

همچنین میزان بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی 26.4 درصد رشد یافته و در 7 ماهه اول امسال این متغیر 18.4 درصد افزایش نشان می‌دهد. سهم دولت از این بدهی‌ 34 هزار و 360 میلیارد تومان و سهم شرکت‌ها و مؤسسات دولتی 27 هزار و 270 میلیارد تومان است.

رشد بدهی دولت به بانک مرکزی در یک سال منتهی به مهر ماه 53.1 درصد و بدهی شرکت‌ها و مؤسسات دولتی 3.5 درصد رشد داشته است. رشد بدهی دولت در 7 ماهه اول امسال 40.8 درصد بوده است.

دولت از ابتدای سال جاری تا شهریور ماه 10 هزار و 50 میلیارد تومان تنخواه دریافت کرده و در مهر ماه 1100 میلیارد تومان از این تنخواه را تسویه کرده است، بنابراین 8 هزار و 950 میلیارد تومان از تنخواه دریافت شده از بانک مرکزی در سال جاری هنوز تسویه نشده است.

 سایر دارایی‌های بانک مرکزی از اسفند ماه سال گذشته تا مهر ماه 318.5 درصد رشد کرده اما در 12 ماه منتهی به مهر ماه رقم رشد 39.1 درصد گزارش شده است. رقم سایر دارایی‌ها 9 هزار و 290 میلیارد تومان است.

مجموع دارایی‌های بانک مرکزی 515 هزار و 450 میلیارد تومان در پایان مهر ماه محاسبه شده است. این رقم رشد 3.6 درصدی در یک سال منتهی به مهر ماه و افزایش 4.14 درصدی در 7 ماهه اول امسال داشته است.  

در بخش بدهی‌های بانک مرکزی، سپرده بانک‌ها، مؤسسات اعتباری نزد بانک مرکزی 122 هزار و 960 میلیارد تومان برآورد شده که سهم سپرده قانونی 116 هزار و 340 میلیارد تومان و سهم سپرده دیداری 6 هزار و 620 میلیارد تومان است. 

خبراقتصادی  – محسن شمشیری