پایگاه خبری تحلیلی
فولاد (ایفنا)- کارشناسان و
تحلیل‌گران براین باورند که حصول توافق میان جمهوری اسلامی ایران و کشورهای عضو
شورای امنیت سازمان ملل و متعاقب آن، افزایش سطح تولید نفت ایران و کاهش بیش از
پیش بهای نفت خام، می‌تواند به نبرد نفتی کشورهای منطقه غرب آسیا و اعضای اوپک
منجر گردد.
نوزدهم مرداد
ماه، «بانک جهانی» در گزارشی اعلام کرد: برداشته شدن تحریم‌های مربوط به
برنامه هسته‌ای ایران تاثیر قابل توجهی بر بازار جهانی نفت، اقتصاد ایران و شرکای
تجاری این کشورخواهد گذاشت و بازگشت کامل ایران به بازار جهانی در نهایت باعث
افزایش تولید روزانه یک میلیون بشکه نفت شده و در سال آینده قیمت نفت را بشکه‌ای
10 دلار کاهش خواهد داد.
این درحالی است که در اسفندماه 1393، بیژن نامدار زنگنه وزیر
نفت ایران در نشست خبری خود در عسلویه اظهارداشت: «افزایش صادرات نفت ایران در
کاهش قیمت نفت تاثیری نخواهد داشت.» زنگنه همچنین در خصوص قیمت آینده نفت نیز گفت:
«اگر بازار نفت را بگذارند که به حالت عادی کار کند قیمت ها بالا می‌رود اما با
برخی دخالت‌های سیاسی قیمت پایین کشیده می‌شود.»
به اذعان
کارشناسان و تحلیل‌گران، حصول توافق میان جمهوری اسلامی ایران و کشورهای عضو شورای
امنیت سازمان ملل و متعاقب آن، افزایش سطح تولید نفت خام ایران و کاهش بیش از پیش
بهای نفت خام، می‌تواند به نبرد نفتی کشورهای منطقه غرب آسیا و اعضای اوپک منجر
گردد و بنابراین می‌توان گفت: منطقه غرب آسیا اکنون با تهدیدی کاملا حساب‌شده و
برنامه‌‌ریزی شده مواجه است. تهدیدی که می‌تواند زمینه‌های برافروختن شعله‌های
آتشی جدید را فراهم کند که صاحبنظران، اولین جرقه آن‌را افزایش سطح تولید نفت خام
ایران وکاهش بهای نفت خام جهانی می‌دانند.
این در حالی
است که وزارت نفت ایران نیز بارها آمادگی خود را برای افزایش سطح تولید نفت، اعلام
کرده و نامدار زنگنه، در همین خصوص تأکید کرده است که: «تولید نفت در کشور پس از
رفع تحریم‌ها می‌تواند در یک هفته به میزان 500 هزار بشکه افزایش یابد و این رقم
در یک ماه بعد، به بیش از یک میلیون بشکه افزایش خواهد یافت.»
براساس آخرین گزارش اوپک، متوسط قیمت هر بشکه نفت سنگین ایران
در ماه جولای 2015 (تیر 93) با 5 دلار کاهش نسبت به ماه پیش از آن 54.86 دلار
معامله شده ومتوسط قیمت سبد نفتی این سازمان در ماه جولای با 6.02 دلار کاهش نسبت
به ماه قبل از آن 54.19 دلار در هر بشکه مورد معامله قرارگرفته است. این رقم برای
سبد نفتی اوپک در ماه ژوئن معادل 60.21 دلار در هر بشکه بوده است. دراین گزارش
آمده همچنین است، قیمت تمام نفت‌های کشورهای عضو اوپک در ماه جولای با کاهش مواجه
شده است.
گفتنی است که
میزان تولید روزانه اوپک در ماه ابتدایی سال 2015، بیش از 31 میلیون بشکه در روز
بوده که از این میزان عربستان سعودی با تولید 10.56 میلیون بشکه در روز(حدود یک
سوم از تولید کل) بالاترین سهم تولید را به خود اختصاص
داده است. همچنین تولید نفت این سازمان در ماه جولای 31.51 میلیون بشکه در روز
بوده که 1.5 میلیون بشکه از سقف 30 میلیون بشکه‌ای آن بیشتر است. به اعتقاد
کارشناسان، این میزان تفاوت بین عرضه و تقاضا(عرضه مازاد) پس از افزایش تولید نفت
خام ایران، با افزایشی 50 درصدی روبرو خواهد شد.
بنابراین طبیعی
است که تولید کنندگان اوپک نگران بازگشت نفت ایران به بازار باشند. در همین راستا،
الجزایر اخیرا تولید نفت خود را 32 هزار بشکه در روز افزایش داده است و وزیر
نفت این کشور، به خبرگزاری دولتی الجزایر(APS)
گفت: با در نظر گرفتن وضعیت جاری بازار
نفت به ویژه کاهش قیمت‌ها در صورت نیاز خواستار برگزاری یک نشست فوق‌العاده اوپک
خواهیم شد. همچنین مسولان نفت عراق هم بارها در اظهارنظرهایی گفته‌اند که تاب
بازگشت ایران به بازار نفت را ندارند و وزارت نفت این کشورهم اعلام کرده که در
واکنش به توافق اخیر، برای جبران کاهش قیمت پیش‌بینی‌شده نفت، صادراتش را افزایش
خواهد داد.
زنگنه نیز در
واکنش به اظهارنظرهای اعضای تولیدکنندگان اصلی اوپک گفته است در صورتی که این
کشورها نخواهند تولید خود را کاهش دهند، با آمدن نفت ایران به بازار، خودشان از
کاهش قیمت‌ها متضرر می شوند چراکه تولید آن ها بالاتر از ایران است.
اما بر هیچ کس
پوشیده نیست که بازیگر اصلی این کارزار، عربستان سعودی است و شواهد نشان می‌دهد که
آل سعود با کاهش سطح تولید نفت خود موافقت نخواهد کرد. چراکه اولا عربستان اکنون
در باتلاقِ تجاوز به یمن دست و پا می‌زند و ثانیا برای حمایت از تروریست‌های
تکفیری جنایت‌کار درسوریه، عراق و لیبی نیاز شدیدی به دلارهای نفتی دارد.
براساس آنچه
گفته شد، پس از افزایش تولید نفت خام ایران، عرضه مازاد نفت اوپک، افزایشی 50
درصدی خواهد داشت که موجبات کاهش بیش از پیش بهای نفت را فراهم می‌آورد و
کارشناسان براین باورند که سه کشور ایران، عربستان و عراق، بیشترین تاثیرپذیری را
از این کاهش بهای نفت خواهند داشت؛ کشورهایی که باوجود دارا بودن بیشترین ذخایر
نفت، هر کدام به انحاء مختلف درگیر جنگ‌های رودررو یا نیابتی هستند و با بحران‌های
گوناگونی دست وپنجه نرم می کنند.
ازسویی دیگر،
چین نیزطی چند روز گذشته با کاهش ارزش پول ملی خود که بیشترین میزان کاهش یوان در
برابر دلار طی20 سال اخیر بود، زمینه تضعیف قیمت نفت را فراهم آورد.
در نهایت می‌توان
گفت که این اقدامات و سایر اقدامات مشابه انجام شده در سطح منطقه و در عرصه بین
الملل و البته شرایطی که اکنون حوزه اوپک و غرب آسیا با آن روبروست، می‌تواند ثبات
سیاسی منطقه را به مخاطره انداخته و زمینه ساز تحریک و تحت فشار قرار دادن «عوامل
شرور ایالت متحده» در منطقه برای دامن زدن به خشونت و انجام اقدامات جنون آمیز
نظیر آنچه که در یمن می‌گذرد، شود.
امید گراوند؛
کارشناس ارشد مهندسی نفت