«بازی بزدل» با تروئیکا

پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)- هرچند اقتصاد یونان اقتصاد کوچکی است که تنها دو درصد تولید ناخالص ملی حوزه یورو را می‌سازد با این حال سیپراس به خوبی می داند که خروج کشورش از حوزه یورو به معنای شکست نسبی پروژه اتحادیه اروپا و حوزه یورو است .

«اروپا هر تصمیمی بگیرد، مردم یونان در هفته آینده اکسیژن {برای تنفس} خواهند داشت و می توانند زنده بمانند.» این آخرین حرف سیپراس نخست وزیر یونان به صدراعظم آلمان و رئیس جمهور فرانسه بود. تنش میان دولت یونان و وام دهندگان بین المللی به اوج خود رسیده است. سیپراس می گوید اروپا شرایط تحقیر آمیزی را برای وام دادن به آتن پیشنهاد کرده است. کاهش یک‌سومی حداقل دستمزد، حذف یک سوم از حقوق بازنشستگان، محروم‌شدن نزدیک به سه میلیون نفر از جمعیت ده میلیونی یونان از بیمه درمانی، بیکاری 25 درصدی که در میان جوانان به 50 درصد می‌رسد، کوچک‌شدن 25 درصدی اقتصاد یونان (افت تولید ناخالص ملی به میزان یک چهارم) از پیامدهای سیاست‌های ریاضتی دیکته شده از سوی گروه تروئیکای اتحادیه اروپا، بانک مرکزی اروپا و صندوق بین‌المللی پول در یونان است. شرایطی که برای بسیاری از یونانی ها غیرقابل قبول است.

با این حال آنگلا مرکل این پیشنهاد اروپا را سخاوتمندانه خوانده است و نخست وزیر یونان هم برای مقابله با آن تقاضای برگزاری یک همه پرسی عمومی کرده است.  پس از اعلام برگزاری همه پرسی در یونان برای قبول یا رد بسته نجات مالی، اتحادیه اروپا تصمیم گرفت کمک‌های خود به این کشور را تمدید نکند. اعتبار بسته نجات در پایان ژو‌ئن یعنی تنها یک روز دیگر تمام می‌شود. بانک یونان که جزیی از بخش گسترده‌تر نظام بانکداری مرکزی حوزه یورو است، هشدار داده که ممکن است یک رشته اتفاقات به خروج یونان از حوزه یورو و احتمالا اتحادیه اروپا بینجامد و عواقب اقتصادی جدی داشته باشد. ظاهرا نخست وزیر جوان یونان تصمیم گرفته است تا با بهره گیری از تاکتیک “بازی بزدل” به نبرد تروئیکا برود.

بازی بزدل  یک مدل موثر برای بررسی تلاقی منافع دو بازیکن در نظریه بازی ها است. قانون بازی این است که در حین اینکه هیچ یک از دو بازیکن تمایلی به تسلیم شدن در مقابل دیگری ندارد، بدترین نتیجه این است که هیچ کدام تسلیم نشوند. انتخاب واژه “بزدل” برای این بازی ریشه در یک بازی خیابانی دارد که در آن دو راننده روی یک پل در یک امتداد در جهت مخالف به سمت هم حرکت می کنند. در حالتی که یکی از راننده ها خود را از مسیر خارج کند، آن راننده بازنده است و او را به خاطر ترسو بودن “بزدل” خطاب می کنند و راننده ای که در مسیر باقی مانده، برنده اعلام می شود. اصطلاح بازی بزدل در مباحث سیاسی و اقتصادی بسیار رایج است. اگر هیچ یک از راننده ها ماشین خود را از راه بیرون نکشند نتیجه یک تصادف شدید در وسط پل خواهد بود که می تواند به راحتی به مرگ راننده ها منجر شود. باید در نظر داشت کاری که هر راننده می خواهد انجام دهد این است که به راهش ادامه دهد تا حریف خود را از مسیر منحرف کند. همچنین، تصادف بدترین نتیجه برای هر دو راننده خواهد بود. این دقیقا وضعیتی است که در آن هر دو طرف برای به دست آوردن بهترین نتیجه برای خود باعث بدترین نتیجه برای همه خواهند شد.

هرچند  اقتصاد یونان اقتصاد کوچکی است که تنها دو درصد تولید ناخالص ملی حوزه یورو را می‌سازد با این حال سیپراس به خوبی می داند که  خروج کشورش از حوزه یورو به معنای شکست نسبی پروژه اتحادیه اروپا و حوزه یورو است . پروژه ای بلند پروازانه که برای نخستین بار در تاریخ بشر از کشورهایی با سطح توسعه اقتصادی بسیار متفاوت و در عین حال با زبان‌ها و فرهنگ‌‌های مختلف و به خصوص با سمت‌گیری‌های خارجی و منافع گاه متضاد تشکیل شده است. اثرات روانی و سیاسی چنین شکستی به سختی قابل پیش‌بینی و اندازه‌گیری است. علاوه بر این خروج یونان از حوزه یورو و بازگشت آن به واحد پول قبلی (دراخما) باعث شده اقتصاد کشور را با توجه به هجوم گسترده مردم برای برداشت «یورو‌های» خود از بانک‌ها با ورشکستگی باز هم بیشتری مواجه سازد. از سوی دیگر، ارزش نازل پول احیاشده، قدرت و توان چندانی برای دولت جهت واردات و تامین نیازهای عمده کشور باقی نمی‌گذارد. همه این‌ها می‌تواند موجد بی‌ثباتی سیاسی و اجتماعی بیشتر، ضعف بیشتر دولت و اقتدار آن و حتی قدرت‌گیری نیروهای افراطی شود. در چنین شرایطی یونان به سختی می‌تواند حافظ مرزهای اتحادیه اروپا باشد و تضمینی هم نیست که بحرانش به این یا آن شکل به سایر کشورهای همسایه سرریز نکند. همچنین بی‌ثباتی سیاسی و اجتماعی در یونان به عنوان عضوی از ناتو، تبعات خاص خود را نیز دارد.

نیازهای شدید یونان بیرون افتاده از حوزه یورو و اتحادیه اروپا، می‌تواند آن را از جمله به دلیل نزدیکی‌های فرهنگی و مذهبی به سوی رقیب اتحادیه اروپا مانند روسیه سوق دهد و به این ترتیب مسکو در قلب اروپا علاوه بر صربستان، مجارستان و قبرس، یونان را نیز همچون دوست یا متحدی در کنار خود داشته باشد و به یک امتیاز تازه ژئوپلیتیک دست یابد. یونان نزدیک شده به روسیه در درون ناتو نیز نقشی متفاوت از نقش کنونی‌اش خواهد داشت. با توجه به این نکات است که می توان گفت یونان متقاعد شده است که  طرف مقابل در آخرین لحظه کوتاه خواهد آمد. چنانچه این سیاست موفق شود، برای مذاکره کننده یونانی بهترین گزینه خواهد بود. یونانی‌ها وامی را که پرداختش به تاخیر افتاده دریافت می‌کنند بدون این که ناچار باشند ضررهای آنی گزینه اول را قبول کنند. با این حال باید تاکید کرد که بازی بزدل، بازی بر اساس منطق همه چیز یا هیچ است. منطقی که در آن برد برد تعریف نشده است. تنها گذر زمان است که کار آمدی یا فاجعه بار بودن چنین منطقی را برای یونان مشخص خواهد کرد.

علیرضا رضاخواه

منبع:رصد