ریزش بهای نفت؛ سیاسی یا اقتصادی؟

پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)- طبق آخرین گزارش سازمان بین‌المللی انرژی کاهش قیمت نفت به زیر ٨٠ دلار ممکن است باعث خروج بیش از ٥/٢ میلیون بشکه نفت از بازارهای جهانی شود.

به گزارش شانا به نقل از روزنامه دنیای اقتصاد_نسیم علایی، طی چهار ماه گذشته قیمت نفت مدام کاهشی بوده است به‌طوری که بهای آن از نقطه اوج خود طی یکسال اخیر نزدیک به ٣٠ دلار کاهش داشته است. در عین حال در ماه اکتبر ٢٠١٤ هر دو نوع نفت برنت و WTI بیشترین افت ماهانه را تجربه کردند. نفت خام آمریکا در این ماه ٧٩/٩ دلار، معادل ٨/١٠ درصد و نفت برنت نیز ٧١/٨ دلار، معادل ٢/٩ درصد کاهش داشته است. قیمت سبد نفتی اوپک نیز در این مدت بیش از ١٠ درصد افت داشته است.

کاهش‌های چند ماهه اخیر نفت از چند منظر قابل بررسی است. از جنبه اقتصادی، مهم‌ترین عامل تراز نبودن سمت عرضه با تقاضای بازار عنوان می‌شود. در واقع رشد عرضه نسبت به تقاضا از سرعت بیشتری برخوردار بوده که گفته می‌شود به دلیل کاهش رشد اقتصادی در کشورهای OECD و اقتصادهای بزرگ آسیایی (چین و ژاپن) از طرفی و افزایش تولید در کشورهای عضو اوپک و غیراوپک از طرف دیگر بوده است. افزایش تولید در کشورهای عضو اوپک عمدتا از طرف لیبی، عراق و عربستان بوده است.

از طرفی تولید نفت‌‌های شیل‌ با سرعت بالایی در حال رشد است. اما در این میان، افزایش ارزش دلار آمریکا در برابر سبدی از ارزهای مرجع به کاهش هر‌چه بیشتر بهای نفت دامن زده است.

در آخرین جلسه بانک مرکزی آمریکا تصمیم به توقف خرید اوراق قرضه به افزایش ارزش دلار انجامید که کاهش بهای نفت را تسریع داد؛ به‌طوری‌که نفت برنت در آخرین هفته ماه اکتبر بیشترین کاهش هفتگی از سال ٢٠٠٢ تا کنون را تجربه کرد.

در کنار دلایل اقتصادی کاهش قیمت نفت، برخی دلایل سیاسی نیز مطرح می‌شود. طی یک ماه اخیر عربستان نفت خود را با تخفیف‌های قابل ملاحظه‌ای که طی ٦ سال گذشته بی‌سابقه بوده به مشتریان آسیایی عرضه کرده است. با این اقدام عربستان دیگر اعضای اوپک نیز قیمت نفت خود را کاهش دادند؛ به‌طوری‌که با این اقدام در عرض یک روز نزدیک به ٤ دلار قیمت نفت در هر بشکه کاهش یافت.

برخی این اقدام عربستان را سیاسی و تبانی با آمریکا برای ضربه زدن به ایران و روسیه می‌دانند. البته سناریوهای دیگری نیز در این میان مطرح است، از جمله می‌توان به کنترل سرعت رشد تولید نفت شیل آمریکا و حفظ بازارهای آسیایی اعضای اوپک و دیگری انتقام عربستان از آمریکا به دلیل برخی ناهماهنگی‌های اخیر بر سر توافق هسته‌ای با ایران و مسائل سوریه و داعش اشاره کرد.

هفته گذشته در موسسه بین‌المللی مطالعات انرژی کارشناسان این موسسه به بررسی تحولات ماهانه بازار نفت پرداختند که به تفصیل در زیر به آن پرداخته‌ایم.

تحولات اقتصاد جهانی
به گفته یکی از کارشناسان موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی، رشد اقتصادی جهان در سه ماهه دوم سال ٢٠١٤ نسبت به سه ماهه اول کاهش یافته و نرخ رشد از ٣ درصد به ٦/٢ درصد در سه ماهه دوم رسیده است.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، بهناز جلالی‌فر با بیان اینکه گزارش بانک جهانی نشان می‌دهد که از ٩٠ درصد کشورهایی که نرخ رشدشان اعلام شده، در سه ماهه دوم سال جاری، کاهش رشد اقتصادی داشته‌اند، گفت: از سوی دیگر کاهش سریع قیمت نفت در ماه‌های اخیر، مساله نگران‌کننده‌ای برای کشورهای عضو اوپک است، چراکه تقریبا اقتصاد تمامی این کشورها وابسته به درآمدهای نفتی است و کاهش قیمت نفت منجر به کاهش درآمد آنها می‌شود.

تحولات بازار نفت
مهدی یوسفی، دیگر کارشناس موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی به بررسی تحولات بازار نفت در ماه اکتبر پرداخت. به گفته وی روند نزولی قیمت نفت که از ژوئن ٢٠١٤ آغاز شده، در ماه اکتبر نیز ادامه یافته؛ به‌طوری‌که قیمت سبد اوپک از ١٩/٩٢ دلار در اول اکتبر به قیمت کنونی ٧٩/٨٢ دلار در بشکه رسیده است.

دکتر یوسفی با تاکید بر اینکه طی ماه اکتبر دو دسته عوامل در نوسانات قیمت نفت اثرگذار بوده‌اند عوامل کاهش دهنده قیمت نفت را به شرح زیر عنوان کرد:
١- افزایش تولید نفت اوپک و غیر اوپک در ماه سپتامبر؛
٢- عربستان، ایران و عراق قیمت رسمی فروش نفت‌خام خود به آسیا را برای ماه نوامبر کاهش دادند؛
٣- افزایش تولید نفت آمریکا و رسیدن به سطح ٩٥/٨ میلیون بشکه در روز در ماه اکتبر؛
٤- افزایش تولید نفت‌خام روسیه در ماه سپتامبر و رسیدن به سطح ٦١/١٠ میلیون بشکه در روز؛
٥- کاهش وضعیت خالص خرید بورس‌بازان در بورس نایمکس به مقدار ٨/٤ درصد در هفت روز منتهی به ٧ اکتبر و در هفته منتهی به ١٤ اکتبر نیز خالص وضعیت خرید بورس‌بازان کاهش یافت؛
٦- افزایش ذخیره‌سازی‌های تجاری نفت‌خام آمریکا بیش از مقدار پیش‌بینی شده قبلی؛
٧- انتشار گزارش صندوق بین‌المللی پول در ٧ اکتبر و تجدید‌نظر نزولی در ارقام رشد اقتصادی مناطق مختلف برای سال ٢٠١٥، به‌ویژه که اعلام شد منطقه یورو در معرض ریسک رکود قرار دارد؛
٨- آژانس بین‌المللی انرژی در ماه اکتبر اعلام کرد که تقاضای جهانی در سال ٢٠١٤ به ٧/٩٢ میلیون بشکه در روز می‌رسد که ٦٥٠ هزار بشکه نسبت به سال ٢٠١٣ افزایش خواهد یافت و پایین‌ترین سطح رشد تقاضا از سال ٢٠٠٩ است؛
٩- در سوم اکتبر عربستان اعلام کرد که این کشور تا پایان سال تغییری در سطح تولید خود ایجاد نخواهد کرد؛
١٠- شاخص اطمینان سرمایه‌گذاری در آلمان کاهش یافت و به پایین‌ترین سطح در ٩ ماه گذشته رسید؛
١١- بورس‌بازان در بورس نایمکس خالص وضعیت خرید خود را در هفته منتهی به ١٤ اکتبر به مقدار ١/٨درصد کاهش دادند و وضعیت فروش به بالاترین سطح در ٢٢ ماه گذشته رسید؛
١٢- بر اساس برنامه‌های اولیه بارگیری در ماه نوامبر، صادرات عراق از بصره ٤٠٠ هزار بشکه در روز افزایش یافته و به ٨٣/٢ میلیون بشکه در روز می‌رسد؛
١٣- تایید ورود ویروس ابولا به نیویورک توسط یک پزشک و احتمال وضع محدودیت و در پی آن کاهش سفر در این کشور که کاهش تقاضا برای سوخت را به دنبال خواهد داشت؛
١٤- ادامه تولید لیبی با وجود اختلافات شدید داخلی؛
١٥- احتمال توقف سیاست‌های اقتصادی انبساطی در آمریکا در تصمیم به توقف خرید اوراق قرضه که به افزایش بهای دلار آمریکا منجر شد.

در ادامه این کارشناس موسسه انرژی برخی عوامل تقویت‌کننده قیمت را برمی‌شمارد که از کاهش هرچه بیشتر قیمت نفت جلوگیری کرده‌اند.
١- افزایش صادرات چین به میزان ٣/١٥ درصد نسبت به آغاز سال جاری؛
٢- افزایش شاخص اطمینان مصرف‌کننده در آمریکا؛
٣- افزایش ساخت خانه‌های جدید در آمریکا در ماه سپتامبر؛
٤- افزایش تقاضای بنزین در آمریکا؛
٥- دستور آقای روحانی به وزیر نفت برای استفاده از دیپلماسی برای توقف سقوط قیمت نفت؛
٦- در ١٦ اکتبر عربستان سعودی و کویت تولید نفت از حوزه مشترک خفجی را کاهش دادند؛
٧- رشد فراتر از انتظار اقتصاد چین در سه ماه سوم ٢٠١٤، رشد اقتصادی چین در سه ماه سوم معادل ٣/٧ درصد بود در حالی‌که پیش‌بینی می‌شد ٢/٧ درصد باشد؛
٨- رشدتولیدات صنعتی چین در ماه سپتامبر به ٨درصد رسید این درحالی است که در ماه اوت ٩/٦ درصد بود؛
٩- افزایش تقاضای نفت چین در ماه سپتامبر؛
١٠- موسسه اویل موومنت اعلام کرد که در چهار هفته منتهی به ٨ نوامبر صادرات نفت اوپک به غیر از آنگولا و اکوادور از راه دریا به میزان ٣٦٠ هزار بشکه در روز کاهش یافته و به ٨٨/٢٣ میلیون بشکه در روز می‌رسد؛
١١- بورس بازان در بورس نایمکس خالص وضعیت خرید خود را در هفته منتهی به ٢١ اکتبر افزایش دادند.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، با توجه به آخرین اخبار اثر گذار روی قیمت نفت پش‌بینی‌های کاهش قیمت همچنان ادامه دارد. این در حالی است که طبق آخرین گزارش سازمان بین‌المللی انرژی کاهش قیمت نفت به زیر ٨٠ دلار ممکن است باعث خروج بیش از ٥/٢ میلیون بشکه نفت از بازارهای جهانی شود.

پیش بینی می‌شود عمدتا این کاهش عرضه از مخازن نفت ماسه‌ای که هزینه استخراج بالایی دارند، رخ دهد. به اعتقاد برخی کارشناسان، اگر روند کاهشی قیمت نفت ادامه داشته باشد، کاهش تولید و عرضه نفت باعث بازگشت تعادل به بازار و افزایش اندک قیمت‌ها شود. در واقع نفت از این پس شاهد تحولات عظیم قیمتی نخواهد بود.

منبع: شانا